Europa wil af van de zomertijd: ‘Ons bioritme gaat naar de filistijnen’

Een grote groep Europarlementsleden zal een resolutie indienen om de zomertijd af te schaffen. Het zou beter zijn voor de economie en de gezondheid. Al is het lang niet zeker of de plannen erdoor komen: de bevoegde commissaris werkt niet mee.

Het Europees Parlement buigt zich dezer dagen over de gevolgen van de wissels tussen zomer- en wintertijd. Dat is frappant, want sinds het fenomeen in 1977 werd geïntroduceerd, kort na de energiecrisis, vroeg Europa zich nog niet af of die ingreep zinvol was.

‘Klokken verslijten veel sneller door twee keer per jaar dat gedoe met wijzers te verzetten’, lacht het Nederlandse Europarlementslid Annie Schreijer-Pierik (CDA, EVP) om haar eigen overdrijving. ‘Maar het is zeker waar dat er grote economische schade veroorzaakt wordt door het schuiven met zomer- en wintertijd’.

Marc Tarabella (PS, S&D) doet het af met een lachertje: ‘Ik vind het best ’s zomers lang op een terras te blijven babbelen en drinken’. Wat bij een medewerkster de spontane reactie ontlokte: ‘Het is hem aan te zien. Zijn weldoorvoede buik is het gevolg van de invoering van de zomertijd’.

Alle gekheid op een stokje, maar tientallen parlementsleden volgen Pierik en Tarabella’s medewerkster. Het gaat niet alleen om de economie, klinkt het. ‘Het bioritme van de mens gaat naar de filistijnen’, zeggen ze. ‘Slaapdeskundigen en Oostenrijks onderzoek wijzen uit dat slaap- en concentratiestoornissen geregeld voorkomen, en zelfs tot depressie kunnen leiden’. Dat bevestigt hoogleraar neurobiologie Menno Gerkema van de Universiteit Groningen.

Mark Demesmaeker (NVA, ECR) voegt er fluks aan toe: ‘Het aantal hartaanvallen en beroertes schiet de hoogte in de eerste week na de uurwissel. Daar is grondig onderzoek naar verricht in de Verenigde Staten en Canada’. Pavel Svoboda (EVP) is formeel: ‘Een op de vijf Europese burgers heeft last van die onzinnig geworden richtlijn’.

Dat komt minder voor bij de boeren. Vroeger toch. Toen waren ze gewend uit hun bed te springen als de haan kraaide. ‘Om zes uur stonden ze te melken. Maar vandaag doen de robots het werk, dat is geen prettige ontwikkeling’, laat Jan Huitema (VVD-ALDE), zelf landbouwer, weten. Demesmaeker ziet een samenhang tussen dieren en grond- en tuinbouwers. ‘De huisdieren en het vee moeten zich plots inschakelen in een andere routine. De tuinbouwers zitten vooral met het probleem van besproeiing. Ook automatisering vergt serieuze aanpassingen’.

De groep haalt nog andere argumenten aan, het een al meer onderbouwd dan het ander. Kinderen zouden in slaap op hun schoolbank en ook op de gezondheid van ouderen in bejaardentehuizen en verpleeginstellingen zou het een effect hebben. Verkeersongevallen nemen met 30 procent toe, er is een algemeen gebrek aan alertheid.

De onderzoeksdienst van het Europees Parlement heeft de zomertijd tegen het licht gehouden en mildert die gevaren in verkeer en landbouw. Ze herleidt de bezwaren tot twee echt bewijsbare klachten: de beoogde energiebesparing is nauwelijks zichtbaar, als die er al is, en er is gezondheidsschade op lange termijn door verstoring van het bioritme.

Tegenstanders van een wijziging zijn op één hand te tellen. ‘Dat ene uur maakt het niet’, zeggen ze. ‘Wie in het weekend op de lappen gaat, ervaart hetzelfde, maar veel erger. Wie een jetlag heeft, is er ook erger aan toe’.

‘Niet waar’, weerlegt Ann Ceusters van de Belgische Vereniging tegen het Zomeruur, ‘Ik werk met kinderen, gehandicapten, ik heb veel dieren, de gevolgen zijn dramatisch. Ook studenten raken hun concentratie kwijt, de kosten zijn nauwelijks te overzien. En daar kiezen we niet voor, voor vliegen of uitgaan wel.’

Anouk Verhaaff van de Nederlandse actiegroep Stop de Zomertijd gnuift. ‘Ik voel het anders wel hier en nu. Ik ben een ochtendmens, maar in de zomer is halfzes halfvijf. Ik word daar bepaald niet vrolijk van’. Ze is dan maar met een petitie begonnen, die al 40.000 ondertekenaars heeft gevonden. Het maakt geen indruk op Marc Tarabella. ‘Ach, lange zomeravonden werken toch de convivialité in de hand. En mijn zoontje kan tot een stuk in de late uurtjes voetballen. Waarover zeur je dan?’

Dat laat Schreijer-Pierik niet over haar rug gaan. ‘Het Europees Parlement stemt de ene na de andere zwaarwichtige resolutie waar de mens geen kip van begrijpt. Dit staat dicht bij de mensen. En de 70 staan niet alleen. Het Poolse parlement heeft beslist om komaf te maken met de zomertijd. In Finland hebben we een bondgenoot gevonden, ook de Duitsers doen nu mee. Het administratieve overwerk bij ploegenarbeid kost handenvol geld, voor logistiek en transport komt er nog een kost bij. En in de zomer geven de koeien minder melk, dat scheelt 10 procent op de melkkan’.

In december leggen de voorstanders van de afschaffing een resolutie neer bij het parlement, maar ze beseffen ook dat de bal in het kamp van de Commissie ligt, met name bij de commissaris voor verkeer, de Sloveense Violeta Bulc. Die gaf tot nu toe geen krimp en heeft het over een niemendalletje. Met parlementair protest en petities hopen ze haar tot inkeer te bewegen. En nu de acht fracties in het EP gezamenlijk de klok willen terugdraaien, liefst naar de natuurlijke wintertijd, moet ze wel reageren.