EU raakt het eens over eerste sanctiepakket: ‘Het zal veel pijn doen’

De Europese ministers van Buitenlandse Zaken zijn het dinsdag unaniem eens geraakt over een eerste pakket sancties tegenover Rusland in een respons op de agressie in Oekraïne. “De sancties zullen Rusland pijn doen, en het zal veel pijn doen”, waarschuwde de chef van de Europese diplomatie Josep Borrell zopas op een persconferentie.

De ministers van Buitenlandse Zaken van de 27 EU-lidstaten staken dinsdagmiddag de koppen bijeen in Parijs tijdens een informele spoedbijeenkomst over de laatste ontwikkelingen in het oosten van Oekraïne. De Russische president Vladimir Poetin kondigde gisteren/maandag aan dat Moskou de afvallige Oekraïense volksrepublieken Loehansk en Donetsk erkent en stuurde enkele uren later ‘vredestroepen’ naar het gebied.

De lidstaten zijn het eens over de “extreme ernst” van de situatie, zei de Hoge vertegenwoording van het Europees buitenlandbeleid Josep Borrell dinsdagavond op een persconferentie, samen met de Franse buitenlandminister Jean-Yves Le Drian. “Rusland verscheurt de vredesakkoorden van Minsk (die in 2015 een einde moesten maken aan het conflict in Oost-Oekraïne, red.), waarvan het Kremlin tot voor kort het alfa en omega van de Oekraïense crisis maakte”, klonk het. “We bevinden ons in een gevaarlijk moment voor Europa.”

Volgens Borrell is de timing van de escalatie ook niet toevallig gekozen: op 22 februari 2014, precies acht jaar geleden, zette het Oekraïense parlement de toenmalige Russischgezinde president Viktor Janoekovitsj af. “Het is alsof Poetin het einde van de speeltijd heeft afgefloten”, zei de Spanjaard.

De Europese ministers zijn het niet alleen eens over de ernst van de crisis. Borrell en Le Drian kondigden ook een eerste sanctiepakket aan dat door alle 27 ministers is goedgekeurd. De 351 leden van de Doema, het Russische parlement, worden opgenomen in de Europese sanctielijst. Zij hebben immers het licht op groen gezet voor de erkenning van de Donbas-republieken. Daarnaast gaat het om nog eens 27 andere individuen of entiteiten die een rol spelen in de bedreiging van de Oekraïense integriteit en soevereiniteit, zei Borrell. Die situeren zich in de politiek, het bedrijfsleven, defensie of de bankensector, specifieerde hij. Daarnaast treft de EU de economische relaties met Donetsk en Loehansk. “Niet langer shoppen in Milaan, feesten in Saint-Tropez of diamanten in Antwerpen”, maakte Borrell in een intussen verwijderde tweet de sancties concreet.

Eerder op de dag kondigde de Duitse bondskanselier Olaf Scholz al aan dat Berlijn voorlopig geen goedkeuring zal geven voor de ingebruikname van Nord Stream 2, een nieuwe gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland. Borrell bedankte Scholz daarvoor. “Onze verenigde boodschap wordt daardoor nog sterker gemaakt”, klonk het. “De sancties zullen Rusland pijn doen, en ze zullen veel pijn doen.” Zowel Borrell als Le Drian maakte duidelijk dat het nog maar om een eerste sanctiepakket gaat. “Er zit nog ammunitie in onze gereedschapskist”, waarschuwde Borrell.

Dat Poetin zelf niet op de sanctielijst figureert moet in dat kader gezien worden, zei hij. Mogelijk komt daarbij ook Wit-Rusland, waar duizenden Russische militairen gestationeerd zijn, in het vizier.

Borrell refereerde daarbij onder meer aan de Russische agressie in Georgië en aan de annexatie van de Krim 8 jaar geleden. “We herkennen het ‘Kremlin-playbook’ van 2014 en 2008. We weten wat de volgende stappen kunnen zijn”, klonk het. De Rusissche rebellen bevinden zich nu in ongeveer een derde van het Donbass-grondgebied, maar “wat er met de rest gebeurt, blijft nog een vraagteken.” Desalniettemin wil de Europese Unie de diplomatie niet buitenspel zetten. “We zullen daarop blijven inzetten om oorlog in het hart van Europa te vermijden”, aldus de Europese buitenlandchef. “De deur blijft openstaan voor gesprekken”, zei ook Le Drian.

Borrell stond de afgelopen uren in nauw contact met de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Canada en stemde de sancties met hen af. Hij belde ook met de Oekraïense president Volodimir Zelenski “met een boodschap van steun en complimenten voor zijn terughoudendheid. Dat zal in de komende dagen nog meer nodig zijn, want we geloven dat dit verhaal niet is afgerond.” De Europese Unie gaat intussen in op de vraag van Kiev om steun te bieden in de aanpak van de vele Russische cyberaanvallen, zei Borrell nog.