De Europese Unie is officieel niet op de hoogte gebracht van de nieuwe militaire alliantie die de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië gisterenavond/woensdagavond hebben aangekondigd. Dat heeft Josep Borrell, de hoge vertegenwoordiger voor het Europees buitenlands en defensiebeleid, donderdag toegegeven. De Commissie heeft contact opgenomen met de betrokken landen en evalueert de implicaties van het pact, klonk het.
De Amerikaanse president Joe Biden, de Britse premier Boris Johnson en diens Australische ambtgenoot Scott Morrisson maakten het partnerschap woensdag bekend tijdens een gezamenlijke persconferentie. Het initiatief, dat AUKUS gaat heten, is er vooral op gericht om de veiligheid en de stabiliteit in de Aziatisch-Pacifische regio te garanderen. Dat is grosso modo het gebied dat zich uitstrekt van Zuid-Azië tot de eilandstaten in de Stille Oceaan.
De Europese Unie is vooraf niet op de hoogte gebracht van het militaire partnerschap, moest een woordvoerder donderdagmiddag toegeven op de dagelijkse persconferentie van de Europese Commissie. ‘We staan in contact met onze partners om meer informatie te krijgen en we zullen de aankondiging moeten analyseren op vlak van de implicaties voor ons’, klonk het. Volgens een andere Commissiewoordvoerder zijn de contacten met de drie betrokken partnerlanden in elk geval ‘aan de gang’. ‘Dit heeft in elk geval geen invloed op onze relaties met de partners op vlak van bijvoorbeeld handelspolitiek.’
Pijnlijk voor de Europese Unie is dat de aankondiging van de militaire alliantie gedaan werd enkele uren voor buitenlandvertegenwoordiger Josep Borrell de Europese strategie voor de regio voorstelde. Wat in Brussel de ‘Indo-Pacifische regio’ genoemd wordt, en waar ook de oostkust van Afrika bij gerekend wordt, ‘wordt vanuit strategisch oogpunt steeds belangrijker voor Europa’, klonk het. De EU mikt op economische en andere partnerschappen met de landen uit de regio.
Borrell toonde zich op zijn persconferentie verrast over de Amerikaans-Brits-Australische samenwerking. ‘Een akkoord van die omvang is niet eergisteren in elkaar gezet. Daar is tijd voor nodig. Maar wij werden niet geïnformeerd en niet geconsulteerd. En dat betreuren we’, zei hij.
De Spanjaard voegde wel meteen toe dat ondanks de gang van zaken ‘onze relatie met de VS’ niet in vraag wordt gesteld. ‘Een analyse van de situatie en de repercussies van deze allianties zal gebeuren tijdens de volgende vergadering van de Europese buitenlandministers, op 18 oktober in Luxemburg’, verduidelijkte zijn woordvoerder.
EU-lidstaat Frankrijk reageerde al gepikeerd op de aankondiging van AUKUS. De alliantie houdt in dat de VS en het Verenigd Koninkrijk Australië zullen bijstaan in de opbouw van een kernonderzeeërvloot. Het Franse bedrijf Naval Group had gehoopt om Canberra door diesel en elektriciteit aangedreven onderzeeërs ter waarde van ruim 31 miljard euro te verkopen, maar dat gaat dus niet door. Het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt van ‘een besluit in strijd met de letter en de geest van de samenwerking tussen Frankrijk en Australië’ en een ‘betreurenswaardige beslissing’.
‘Ik begrijp de ontgoocheling van de Fransen’, zei Borrell. ‘Dit akkoord verplicht ons opnieuw na te denken over de noodzaak een strategische autonomie te ontwikkelen voor de EU.’ Eerder raakte Washington al een gevoelige snaar toen het eenzijdig besliste om zijn militaire operatie in Afghanistan stop te zetten
