‘EU-lidmaatschap betekent een garantie voor het voortbestaan van Oekraïne’

Frankrijk en Duitsland hebben gesproken: Oekraïne wordt kandidaat-lid van de Europese Unie. Een beslissing die op dit moment vooral van groot symbolisch belang is.

Het was in Europa lang onderwerp van hevige discussie, maar het staat nu vast dat de staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie Oekraïne en Moldavië eind deze week op hun top in Brussel officieel tot kandidaat-leden van de club verheffen. De Europese Commissie gaf eerder al groen licht, maar na het gezamenlijke bezoek aan Kiev van de Franse en Roemeense presidenten Emmanuel Macron en Klaus Iohannis, de Duitse bondskanselier Olaf Scholz en de Italiaanse premier Mario Draghi is de knoop doorgehakt. We hebben het, voor alle duidelijkheid, nog altijd maar over het principe. Gesprekken over lidmaatschap als dusdanig beginnen pas na de oorlog en wanneer de twee landen onder meer hun strijd tegen corruptie hebben opgevoerd en aan de werking van hun democratische instellingen hebben gesleuteld.

Maar ook al gaat het vooralsnog om niet meer dan een formele belofte – Turkije en landen op de Westelijke Balkan zijn allang kandidaat-lid – toch is het belang groot. De Brit Boris Johnson was wellicht niet toevallig daags na het Europese kwartet in Kiev met meer militaire steun in zijn bagage, maar wat de Unie Oekraïne te bieden heeft, is symbolisch en zeker op termijn meer waard. Lidmaatschap betekent zoveel als een garantie op het voortbestaan van het land als een deel van de Europese familie, met alles waar die voor staat.

EU-lidmaatschap betekent een garantie voor het voortbestaan van Oekraïne.

In normale tijden zou Brussel nog lang niet hebben overwogen om Kiev in de armen te sluiten. Maar als de Unie dan toch een project is dat vrede en voorspoed wil brengen, kan ze nu moeilijk anders. Er staat in dit geval geen procedure op het spel of het naleven van een voorschrift over voedselveiligheid of zo, maar de erkenning van grenzen op het continent. Tegelijk weten Emmanuel Macron en Olaf Scholz ook dat de Unie zelf moet worden hervormd. Het kan, bijvoorbeeld, niet langer dat een beslissing zoals die over de sancties tegen Rusland alleen bij unanimiteit kan worden genomen. Om de besluitvaardigheid van de Unie te vergroten, moeten meer beslissingen met een gekwalificeerde meerderheid mogelijk zijn. Zeker met een land zoals Oekraïne erbij, een groot land met veel inwoners, dat zwaar zal wegen.

Europakenner Luuk van Middelaar herhaalt in een gesprek in dit blad dat Oekraïne voor zijn veiligheid het best eerst lid wordt van de NAVO en pas daarna van de EU. De weg die Polen en andere Oost-Europese landen hebben gevolgd. Omdat aansluiting bij zowel de NAVO als de Unie nu niet meteen mogelijk is, breken Van Middelaar en zijn collega Hans Kribbe in het zakenblad The Economist een lans voor een welbegrepen kijk op het idee van Macron voor de oprichting van een Europese Politieke Gemeenschap. Dat zou een alternatieve structuur kunnen zijn waarin landen zoals Oekraïne en Moldavië een vorm van bescherming kunnen vinden. Het gaat er Van Middelaar en Kribbe om dat Oekraïne nu een Europees anker toegeworpen krijgt. Wapens en Europese beloften zijn zeker nodig, maar dat zijn geen ankers.