Er is tussen Europa en Turkije tegenwoordig weinig liefde verloren. Maar kunnen ze eigenlijk wel zonder elkaar?
Ze hadden vooraf weinig zin in het uitstapje naar de Bulgaarse badstad Varna aan de Zwarte Zee. Uiteindelijk accepteerden Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en voorzitter Donald Tusk van de Europese Raad toch de invitatie van de Bulgaarse premier Bojko Borisov voor een gesprek met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Bulgarije houdt nog tot de zomer het zesmaandelijkse voorzitterschap van de Europese Unie. Een top mocht de babbel met Erdogan van Juncker niet worden genoemd, hij hield het officieel bij een ‘open gesprek’.
Erdogan mag roepen wat hij wil, hij heeft Europa nodig om economisch te overleven.
Het zal Erdogan niet verbazen dat Europa tegenwoordig niet erg gelukkig is met hem. Hij had de voorbije maanden ook weinig lieve woorden over voor de Europese Unie, en dan vooral voor Duitsland. Erdogan zei in Varna dat Turkije naar een lidmaatschap van de Europese club blijft streven, maar de gesprekken daarover werden nooit enthousiast gevoerd en liggen nu zo goed als stil. Zeker sinds de mislukte coup in 2016 doet Ankara weinig om Europa mild te stemmen. Er is nog nauwelijks sprake van een onafhankelijke rechtspraak en de vrije meningsuiting staat on hold. Er zitten op dit moment meer dan honderd journalisten in een Turkse cel. Europa is ook niet erg te spreken over de brutale manier waarop Turkije zich in de Syrische burgeroorlog mengt. Het verbond tussen het Turkse nationalisme en militante islamistische milities tegen de Koerden in het noorden van Syrië stemt niet tot rust.
In Europa leeft het gevoel dat Turkije op dit moment meer een probleem is dan een partner. Toch hebben Europa en Turkije geen andere keuze dan met elkaar te blijven omgaan. Europa heeft Turkije nodig om te verhinderen dat meer vluchtelingen zich via de Griekse eilanden een weg zoeken naar West-Europa. Ankara kreeg van de Unie al drie miljard euro om in Turkije zelf voor Syrische vluchtelingen te zorgen en er is nog drie miljard beloofd. Recente verkiezingen in verschillende landen in West-Europa leren hoe belangrijk de deal met Turkije is.
Erdogan van zijn kant mag roepen wat hij wil, hij heeft Europa nodig om economisch te overleven. De Turkse economie is helemaal van de Europese Unie afhankelijk. Ruim de helft van de Turkse export gaat naar Europa, dat ook goed is voor twee derden van de buitenlandse investeringen in het land. Er wordt aangenomen dat alleen een instorting van de economie Erdogan op korte termijn de das kan omdoen – Turkije houdt volgend jaar verkiezingen. Europa en Turkije hebben elkaar op die manier in een houdgreep, en dat blijft zo tot de Unie meer controle krijgt over haar buitenlandse grenzen.
