‘Een visserijoorlog zou de beste emotionele ontlading zijn voor een teleurstellende Brexit’

‘Het Verenigd Koninkrijk is het jarenlange gedoe rond de brexit beu’, schrijft Lia Van Bekhoven. Maar een visserij-oorlog kan er nog wel bij, voorspelt ze.

Het Brexitakkoord ligt er, maar daarmee zijn de Britten er nog niet. De echte onderhandelingen over de toekomstige relatie tussen het VK en de EU moeten nog beginnen. En die gaan vele, vele jaren duren. Een oorlog (een kleintje maar) is de enige manier om de Britten, die Brexit meer dan beu zijn, bij de les te houden.

Voor degenen die proberen Brexit na te doen in eigen land: don’t do this at home, zoals ze op de Britse televisie waarschuwen bij bakprogramma’s met een meer dan gemiddelde kans op een uitslaande ovenbrand. Want ondanks een uitgeputte politiek en een kribbige, tot op het bot verveelde natie: die Brexit gaat nog heel lang duren. De BOB’s (Bored Of Brexit), vermoedelijk de grootste demografie van het Verenigd Koninkrijk, hebben geen idee wat hen te wachten staat.

En kijk nou eens. Als op afroep rommelt aan de horizon een dreigende visserijoorlog. In augustus was er even gedoe over de vangst van sint-jakobsschelpen bij de Franse kust. Veertig kleine, Franse vissersbootjes vielen vijf grote Britse schepen aan in Het Kanaal. Er werd met rookbommen en stenen gegooid. Er werden in twee talen lelijke dingen geschreeuwd. Die schermutselingen waren een waarschuwing. Ze lieten zien wat er kan gebeuren als straks onderhandeld moet worden over wie in welke Brexit geïnfesteerde wateren mag vissen.

Als industrie stelt de Britse visserij weinig voor. Ze is goed voor 0.04 procent van de Britse economie en verschaft werk aan minder dan 15.000 mensen. De omzet van het supersjieke warenhuis Harrods is groter dan die van de visindustrie (€ 1 miljard). Wat heet. De Britse kansspelbranche is vijf keer omvangrijker. Maar wie wil een nerd-achtige ontwerper met asymmetrisch haar en drie oorringetjes portretteren als je een met uitsterven bedreigd vissersdorp in kaart kan brengen?

Visserij is een ingewikkelde zaak. Afgezien van territoriale wateren spelen zaken mee als grote schepen versus kleine en van marinemilieu versus commerciële belangen. In de context van Brexit, dat alles uit zijn verband trekt, is visserij een van de meest potente symbolen. Barstensvol romantiek en diep gevoeld sentiment heeft de industrie in het koele daglicht niks om het lijf, maar de Britten zijn nu eenmaal gehecht aan hun underdogs. ’s Lands vissers zijn de mijnwerkers van nu, mannen die hun leven riskeren om de natie te voorzien van een essentiële levensbehoefte en die op het punt staan bedrogen uit te komen. De meeste vissers stemden voor uittreding in de overdreven verwachting de Britse wateren niet meer te hoeven delen met anderen. Door Europese netten te weren had de Britse visserij weer een toekomst.

Wat ontbreekt in deze versie is het hoofdstuk over hoe niet de EU, maar de eigen, Britse vissersvloot zijn industrie bij de knieën afzaagde. Het ligt niet aan het Nederlandse schip Cornelis Vrolijk dat het zijn naam eer aandoet omdat het 23% van de Britse visquota bezit. Onder Europese regels staat het ieder land vrij te doen wat het wil met zijn quota. De meeste Europese landen zijn geneigd hun visserijrechten vast te houden. Maar niet de vrijmarkt gedreven Britten. Engelse en Welsh vissers verkochten hun deel aan de buitenlandse concurrent. Tweederde van de Britse visquota’s zijn in handen van drie grote multinationals. Waarmee de visindustrie dezelfde weg insloeg als de Britse auto-, transport- en nutsbedrijven die in de laatste decennia eigendom werden van Chinese, Amerikaans en andere buitenlandse investeerders. Het is jammer voor de Britse vissers, maar eenmaal het familiezilver verkocht is er geen Brexit die dat kan veranderen.

De positie van de Britse eerste minister is al even terminaal. Theresa May heeft er twintig maanden over gedaan een Brexitakkoord uit het Europese vuur te slepen, maar het ziet er niet naar uit dat ze haar deal door het Britse parlement krijgt. Haar onderhandelingstactiek, Brussel en een weigerachtige fractie hebben haar met de rug tegen de muur gezet. Wanhopige tijden vereisen een creatief verbeeldingsvermogen, een buiten de doos denken.

Het zou me daarom niet verbazen als May een visserijoorlog zou overwegen. Ga maar na. Het zou de beste emotionele ontlading zijn voor de frustraties van een teleurstellende Brexit. De Britten hebben zich wel om mindere redenen in het harnas gehesen. Bovendien hoeft een visserijoorlog niet groot te zijn. Ik denk aan een actie met een hoop wapengekletter en maar een paar heel licht gewonden. Zo’n oorlog zal in ieder geval de natie uit zijn verveling schudden. Het kan zelfs het verdeelde koninkrijk herenigen. U las het hier eerst.