Sumantra Maitra is senior fellow aan het Center for Renewing America, dat deel uitmaakt van een rechts netwerk dat zich voorbereidt op een mogelijke tweede ambtstermijn voor Donald Trump in het Witte Huis. Hij stelt een nieuwe militaire strategie voor: Amerika moet zich grotendeels terugtrekken uit Europa.
Donald Trump verklaarde dat hij Europese NAVO-landen niet langer zal verdedigen als ze hun lidmaatschapsbijdrage niet volledig betalen. Is de NAVO ten dode opgeschreven als Trump opnieuw president wordt?
Sumantra Maitra: Waarschijnlijk niet. Eén staatshoofd kan het NAVO-verdrag onmogelijk veranderen. Hoewel Trumps woorden voornamelijk aan zijn aanhangers gericht zijn, is het achterliggende idee niet verkeerd. Vooral West-Europese landen moeten meer bijdragen binnen de NAVO en zich op het hoofddoel concentreren: Europa beschermen. De echte shock zal pas komen als de VS zich volledig op Azië richten. Als de situatie in Taiwan zou escaleren bijvoorbeeld. Hopelijk is er tegen dan een zinvol compromis voor een nieuwe veiligheidsarchitectuur in Europa.
Trump wil een nieuwe strategie gebruiken waarin de verdedigingsbereidheid van de VS direct gekoppeld is aan de defensie-uitgaven van de individuele NAVO-landen.
Maitra: De steunbelofte van de NAVO mag niet verbroken worden. Europa zal de defensie-uitgaven wel moeten verhogen. Veel Europeanen begrijpen Trumps bezwaren. Ze zien ook dat de Amerikanen een disproportionele last dragen. Mijn voorstel van een ‘sluimerende NAVO’ is daarom een eerlijk compromis.
Hoe bedoelt u?
Maitra: De VS zullen garanderen dat Europa niet vanuit de zee wordt aangevallen. Ook de nucleaire paraplu van de VS blijft bestaan. Maar Europa zou zelf opnieuw verantwoordelijk worden voor de infanterie en logistiek. Het Verenigd Koninkrijk zal zijn zeemacht opnieuw moeten aansterken. Ook het Duitse leger moet weer zijn omvang van 1988 bereiken. Toen bestond de Duitse krijgsmacht uit 12 actieve divisies met ongeveer 500.000 strijdkrachten.
Uw plan is geen herverdeling van de lasten, aangezien die helemaal op de schouders van Europa zouden rusten.
Maitra: Ik begrijp niet wat daar zo controversieel aan is. Hoe kan een Amerikaanse president een arme kiezer in Ohio of West Virginia ervan overtuigen dat het van levensbelang is om een land als België te verdedigen? België heeft tenslotte een relatief hoge sociale zekerheid en een van de laagste defensie-uitgaven binnen de NAVO. Geloofde Europa echt dat de oude veiligheidsarchitectuur van de NAVO eeuwig zou blijven bestaan? Voormalig Amerikaans minister van Defensie Robert Gates zei in 2011 al dat het onaanvaardbaar was hoe sommige NAVO-landen van alle voordelen profiteerden zonder in de kosten te hoeven delen. Zelfs Barack Obama voorspelde dat de NAVO op een dag moest veranderen. Die dag is eerder vandaag dan morgen. Ik ben bang dat als mijn voorstel voor een sluimerende NAVO sneuvelt, er veel radicalere krachten in het spel zullen komen.
Veel Europeanen begrijpen Trumps bezwaren. Ze zien ook dat de Amerikanen een disproportionele last dragen.
Voormalig veiligheidsadviseurJohn Bolton waarschuwt dat Trump zich tijdens een tweede termijn volledig kan terugtrekken uit de NAVO.
Maitra: Natuurlijk moet Europa zich zorgen maken. Niemand kan in het hoofd van Trump kijken. Wie vreest dat de Verenigde Staten de NAVO zullen verlaten, moet ernaar streven om de Europese defensie te versterken.
De VS hebben ongeveer 100.000 soldaten gestationeerd in Europa. Hoe moet Europa zich zonder die troepen verdedigen tegen Rusland?
Maitra: Ik zeg niet dat de VS zich volledig uit Europa moeten terugtrekken. De luchtmachtbases zouden blijven bestaan, net als de samenwerking van de geheime diensten. Tegelijkertijd zou het belachelijk zijn om te veronderstellen dat Europa de Baltische staten niet zou kunnen verdedigen tegen Vladimir Poetin. De Europese Unie telt in totaal 500 miljoen inwoners en de economische productie bedraagt ongeveer 18 biljoen dollar. Terwijl Rusland slechts 143 miljoen inwoners telt en een bbp heeft van ongeveer 1,8 biljoen dollar. Europa heeft alle mogelijkheden om een Russische poging tot destabilisatie in de Baltische Staten tegen te houden door bijvoorbeeld troepen in te zetten of door contraspionage. Daar heeft Europa de Verenigde Staten helemaal niet voor nodig.
Zelfs wie erkent dat de VS financieel ontlast moeten worden, vindt dat we door Trump worden afgeperst in ruil voor bescherming.
Maitra: Als je niet als protectoraat behandeld wilt worden, mag je jezelf simpelweg niet als protectoraat opstellen. De NAVO wordt gedefinieerd door nationale belangen en niet door ondersteuning van zwakkeren. Dat geldt zowel voor de relatie met de VS als onderling binnen Europese NAVO-landen. Europeanen leven in de illusie dat ze allemaal dezelfde belangen delen. Duitsland en Polen hebben andere belangen, net als Griekenland en Turkije. Een gemeenschappelijk veiligheidsbelang kan die verschillen wel overwinnen. We moeten stoppen met de NAVO voortdurend uit te breiden, een steeds groeiend bondgenootschap biedt niet genoeg stabiliteit.
Was de oostelijke expansie van de NAVO een vergissing volgens u?
Maitra: Het was goed om landen als Polen, Hongarije en Tsjechië tot de NAVO toe te laten. Maar toen verliep de uitbreiding op de automatische piloot, omdat Rusland zo zwak stond. Iedere uitbreiding provoceerde Rusland wel. Er waren genoeg kritische stemmen uit de VS die aan de alarmbel trokken. George Kennan, voormalige Amerikaanse ambassadeur in de Sovjet-Unie, waarschuwde dat de oostelijke expansie antiwesterse en nationalistische gevoelens zou aanwakkeren. Begrijp mij niet verkeerd: ik verantwoord de acties van Rusland niet. Maar ik ben wel een realist en bekijk de wereld door een belangenbril. Het lijdt geen enkele twijfel dat Rusland zich bedreigd voelde door het groeiende bondgenootschap.
Als de Europeanen niet langer een protectoraat van de VS willen zijn, moeten ze dan geen nucleair afschrikmiddel opbouwen dat onafhankelijk is van de VS?
Maitra: Natuurlijk kunnen de Europeanen nadenken over een gemeenschappelijke nucleaire paraplu. De vraag is wel hoe realistisch dat is. Frankrijk en het VK hebben hun eigen kernwapens. Maar ze zijn niet goed op elkaar afgesteld en bieden niet dezelfde bescherming als Amerikaanse kernwapens. Europa heeft dus geen schijn van kans om een nucleaire paraplu te bouwen en overeenstemming te bereiken over het gebruik ervan. Ik raad Europa aan om te focussen op aspecten die intern opgelost kunnen worden, zoals de wapenindustrie optimaliseren of de verschillende wapensystemen gelijkstellen. De VS hebben bijvoorbeeld maar één type tank, terwijl er in Europa tien verschillende zijn. De Europese NAVO-landen moeten meer geld uitgeven en dat geld ook verstandiger besteden.
