‘Wie legt de complexe puzzel in Damascus? De argwaan blijft groot’

De Syrische rebellen die Bashir al-Assad verjaagden, staan nu voor hun moeilijkste klus: het land weer opbouwen.

Deze week gaat de luchthaven van Damascus weer open voor internationaal commercieel verkeer. Dat moet een teken zijn dat het leven in Syrië zijn normale gang gaat, maar zo normaal is het toch nog niet. Zo’n derde van het land is in handen van Koerdische milities, die slag leveren met milities die door Turkije worden gesteund. In het zuidwesten bezet Israël meer terrein dan tevoren. Elders is Islamitische Staat nog actief, her en der bieden groepen weerstand die trouw zijn aan het vorige regime en vorige week waren er ook aan de grens met Libanon schermutselingen.

Ahmed al-Sharaa, de leider van de islamistische militie Hayat Tahrir al-Sham (HTS) die het nu in Damascus voor het zeggen heeft, lijkt zich gematigd op te stellen. Maar het viel op dat de Duitse buitenlandminister Annalena Baerbock op bezoek in Syrië toch geen handje kreeg.

Zeker ook in Saudi-Arabië en in de Verenigde Arabische Emiraten blijft de argwaan groot. Daar verzetten ze zich al twee decennia tegen de opkomst van een militante politieke islam en zijn ze niet vergeten dat HTS een verleden heeft bij Al Qaida. Al-Sharaa zal er die Golfstaten van moeten overtuigen dat hij dat verleden echt achter zich heeft gelaten, voor hij van die kant de politieke en vooral financiële steun krijgt die hij nodig heeft.

Tegelijk dient er zich voor die rijke Golfstaten ook een kans aan. Het vertrek van Assad hertekent de kaart van de regio. Hij was de grootste Arabische bondgenoot van een nu aangeslagen Iran. De Syrische economie ligt in puin. De olieproductie moet op peil worden gebracht en de landbouwinfrastructuur hersteld. En veel toeristen hoeft het land niet vlug te verwachten.

Syrië moet worden heropgebouwd en daar is veel geld voor nodig, dat veel mensen aan werk kan helpen. Wie daarvoor zorgt, wint aan macht en invloed.

HTS moet de Syrische religieuze en etnische mozaïek, zoals het nu belooft, als een puzzel in elkaar schuiven en van alle milities één leger maken. Als ze daar niet in slaagt, volgt er onvermijdelijk weer meer strijd. Daar zal ook van afhangen of de Amerikaanse en Europese sancties snel worden opgeheven en of HTS zelf van de lijst met terreurgroepen wordt geschrapt. Al-Sharaa benoemde in zijn regering alsnog alleen mannen uit zijn eigen groep. Hij organiseert deze maand een nationale dialoog, die veel duidelijk moet maken. Alleen zeggen verschillende groepen nu al dat ze niet meedoen omdat hun leiders niet zijn uitgenodigd. Bemoedigend is dat niet.