Weg met genderdiversiteit, belooft de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump. Er bestaan in de VS alleen nog mannen en vrouwen. Volgens emeritus hoogleraar sociologie Mark Elchardus zullen de contouren van de discussie over gender en diversiteit gaan veranderen. ‘Tegenstanders zullen niet langer gelden als dommig of achterlijk.’
In de nieuwe gouden eeuw die president Donald Trump voor ogen heeft, is geen plaats meer voor genderdiversiteit. De Amerikaanse regering erkent voortaan nog slechts twee geslachten, zei Trump in zijn inaugurale rede: mannen en vrouwen. Kiezen voor een neutrale optie voor geslacht op een paspoort, zoals een X, wordt onmogelijk.
In het Amerikaanse Congres ligt ook een wet klaar die transgendermeisjes verbiedt deel te nemen aan sportwedstrijden voor vrouwen. Diversiteitsprogramma’s gaan op de schop en besluiten van voorganger Joe Biden om discriminatie op basis van genderidentiteit of seksuele geaardheid tegen te gaan, worden teruggedraaid.
En dat is allicht nog maar het begin van de strijd van Trump tegen het in zijn ogen doorgeslagen diversiteitsdenken. Een tegenreactie die volgens socioloog en Amerikakenner Mark Elchardus niet mag verbazen. ‘Wie te snel wil gaan op ethische thema’s, oogst verzet.’
Heeft Trump de stekker uit de woke-beweging getrokken?
Mark Elchardus: Zeker is in elk geval dat Trump en zijn regering programma’s van Diversity, Equity and Inclusion (DEI) zullen proberen te elimineren. Met name in het Amerikaanse leger. In zijn inaugurele speech zei Trump dat Amerika opnieuw kleurenblind moet worden, naar de slogan van Martin Luther King, naar wie Trump ook expliciet verwees.
Woke wil géén kleurenblindheid, maar juist de erkenning van de verschillen die zouden bestaan tussen blanke en zwarte mensen. In handboeken van het leger mocht daarom niet meer worden gepleit voor kleurenblindheid. Dat zou beledigend zijn. Maar dat soort handboeken vliegen er nu uit natuurlijk. En de generaals die ze hebben gepromoot, gaan moeilijke jaren tegemoet.
Waar kan de Amerikaanse federale overheid, behalve in het leger, nog diversiteitsprogramma’s begraven?
Elchardus: Verder gaan dan de instellingen die rechtstreeks onder de bevoegdheid vallen van de federale regering, zal niet makkelijk worden. Trump en zijn regering zullen dus niet kunnen bepalen wat op Amerikaanse universiteiten gebeurt. Maar als universiteiten een wit voetje willen halen bij het Witte Huis, zullen ze voorzichtiger worden, en hun huig toch meer naar de wind hangen. Wat we ook de grote tech-bonzen zien doen.
Conservatieve denkers in de VS gewagen van een contrarevolutie. Ziet u dat ook zo?
Elchardus: Zeker. Trump en zijn medestanders zullen proberen af te rekenen met het progressieve denken van de voorbije jaren. Dat zul je merken bij de benoemingen van federale rechters bijvoorbeeld. We zullen sowieso getuige zijn van héél veel personeelswissels. Er gaan geruchten dat Trump en zijn entourage lange lijsten hebben met mensen die ze willen vervangen.
Waarom roepen de rechten van transgender personen, een geliefd doelwit van de Republikeinen, zo veel weerstand op?
Elchardus: Sommige dingen die woke verdedigde, zijn voor de overgrote meerderheid van de mensen bijna onbegrijpelijk. Dat iemand met een penis toch kan zeggen ‘ik ben een vrouw en moet dus naar het vrouwentoilet of de vrouwengevangenis’, daar kan slechts een heel klein deel van de bevolking begrip voor opbrengen.
Kamala Harris heeft ooit voorgesteld dat de overheid genderoperaties voor gevangenen zou betalen. Terwijl in Amerika heel veel mensen zich gewoon niet kunnen laten opereren omdat ze onvoldoende verzekerd zijn. Dan kun je je indenken wat voor impact zo’n uitspraak heeft.
Ik denk dat het liberale woke-denken weliswaar niet de belangrijkste, maar wel een van de factoren is geweest die Trump aan zijn overwinning heeft geholpen. Al is migratie de hoofdreden waarom Trump heeft gewonnen.
‘Kamala Harris heeft ooit voorgesteld dat de overheid genderoperaties voor gevangenen zou betalen. Terwijl in Amerika heel veel mensen zich gewoon niet kunnen laten opereren omdat ze onvoldoende verzekerd zijn.’
Toen Trump in zijn speech zei dat de VS voortaan nog slechts twee geslachten erkennen, wat wetenschappelijk gezien onzin is, kreeg hij een staande ovatie.
Elchardus: Een progressieve elite heeft jarenlang ethische standpunten verdedigd en opgedrongen die haaks staan op de waarden en het wereldbeeld van gewone mensen, en dat wreekt zich nu. Niet voor niets sprak Trump van de revolutie van het gezonde verstand. Zo hebben veel mensen de discussies over gender en voornaamwoorden aangevoeld: als niet meer te bevatten met het gezonde verstand.
Maar ik geloof niet dat de klok helemaal zal worden teruggedraaid. De ethische evolutie zal verder gaan richting bijvoorbeeld het erkennen van rechten van transgender personen. Maar ethische evolutie is een langzaam proces. Je mag niet te snel willen gaan. Dan krijg je tegenreacties, zeker bij de Amerikaanse bevolking, die toch wat religieuzer en conservatiever is dan de Europese. Ik denk wel dat de contouren van het gesprek over gender en diversiteit gaan veranderen.
In welke zin?
Elchardus: Tot nog toe gold iedereen die niet mee ging met progressieve ideeën daarover als een beetje achterlijk, dommig en van een lagere moraliteit. Er zal nu toch anders worden gediscussieerd. De argumenten zullen beter moeten worden. Het morele vingertje zal niet langer volstaan.
Trump gaat weg van woke en trekt ten strijde tegen illegale immigratie. Zal Europa volgen?
Elchardus: Het zal zeker impact hebben. Kijk naar wie Trump uit Europa had uitgenodigd voor zijn inauguratie: Giorgia Meloni, Tom Van Grieken, Eric Zemmour en andere vertegenwoordigers van radicaal-rechtse partijen. Dat gedachtegoed zal nóg een boost krijgen. Zelfs de Europese Commissie zal niet immuun blijken voor de invloed van Trump, en dat zullen we merken aan het migratiebeleid dat in Europa vorm gaat krijgen.
Mark Elchardus over de winst van Trump: ‘We zullen de impact in België snel voelen’
Er breken andere tijden aan?
Elchardus: Dat denk ik wel. Want wat me heel sterk heeft getroffen in de speech van Trump is zijn bocht als het gaat om het buitenlands beleid. In de campagne profileerde hij zich toch vooral als een nationalist in de traditie van het Amerikaanse isolationisme. Maar in zijn speech bij de eedaflegging zei hij expliciet: we gaan ons territorium uitbreiden.
Het meest interessante aan inaugurale redes van Amerikaanse presidenten vind ik altijd welk deel van de Amerikaanse identiteit ze precies benadrukken. Bij Trump draaide het allemaal rond de frontier-gedachte, de grote trek naar het westen van Amerikaanse kolonisten, dus rond de uitbreiding van territorium, en daarnaast ook rond technologische vooruitgang.
Trumps narratief van Amerika klinkt in essentie imperialistisch, met aan de horizon niet alleen Groenland en het Panama-kanaal, maar zelfs het koloniseren van de planeet Mars. Waarop techmagnaat Elon Musk begon te dansen.
‘De robber barons, de stelende machtige baronnen die in de 19e eeuw fortuin maakten in het staal, worden nu opgevolgd door de techbaronnen.’
De vertrekkende president Biden waarschuwde in zijn afscheidsspeech voor een oligarchie van superrijken die samen met Trump bezit nemen van Amerika.
Elchardus: Op dat punt geef ik Biden voor 150 procent gelijk. Alleen gebruik ik niet de term oligarchie. Ik zie dit veeleer als een nieuw feodaal regime van robber barons, een term die in de 19e eeuw werd gemunt voor rijke, machtige en onethische Amerikaanse zakenmensen. Die stelende baronnen hadden fortuin gemaakt in het staal en bepaalden de Amerikaanse politiek. Vandaag kun je spreken van tech robber barons, die knippen, buigen en in hun diepe zakken graaien om in de gunst te komen bij hun nieuwe koning.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier