Misschien nog opvallender dan de tweede moordaanslag op Donald Trump was zijn reactie erop: die kwam er afgelopen weekend namelijk niet, of amper. Naar zijn supporters stuurde de Republikeinse presidentskandidaat – ‘vóór de geruchtenmolen op hol slaat’ – een e-mail om hen te laten weten dat hij gezond en wel was en hij voegde eraan toe dat hij nooit zal opgeven. Maar een groot spektakel? Nee.
Je zou denken dat een man die voor een tweede keer het doelwit is van een aanslag zijn emoties de vrije loop laat, of toch minstens voor heel even, maar dat gebeurde niet. De voormalige president die anders zijn ego, zijn hebzucht en zijn woede zo moeilijk onder controle kan houden, was volgens zijn entourage wel ‘geschokt’, maar bleef naar buiten toe koelbloedig.
Het is veeleer onwaarschijnlijk dat er in de peilingen iets van te merken zal zijn – als er al een effect was van de vorige aanslag, dan lijkt dat alweer weg. Maar voorstanders en tegenstrevers kunnen niet anders dan sereen reageren op de wijze waarmee Trump met dit geweld omgaat. Zijn zoon Eric zei dat hij bang was dat zijn vader nu ‘geen levens meer op overschot’ zou hebben, en dat zullen nog wel mensen gedacht hebben. Maar ook Kamala Harris reageerde met respect. Trumps tegenstreefster in de presidentsverkiezingen liet op X weten dat ze blij was dat hij veilig was.
Wat zich afgelopen weekend in Florida afspeelde, deed denken aan de eerste aanslag op zijn leven in Pennsylvania, zo’n twee maanden geleden. Anders dan nu slaagden de veiligheidsdiensten er toen niet in om de schutter te vinden voor hij in actie kwam. De twintigjarige Thomas Matthew Crooks in Pennsylvania miste hem op een haar na. Trumps rechteroor werd geraakt, maar verder bleef hij ongedeerd. Wel stak Trump meteen, als was het een reflex, zijn vuist in de hoogte. Met de foto van dat moment, die ongetwijfeld in de geschiedenisboeken belandt, werd Trump voor zijn eigen achterban een icoon van strijdbaarheid. Het is het beeld van een politicus die de opstand incarneert, in alle betekenissen van het woord.
Helaas ook in de betekenis dat hij de democratie wil kapotmaken. Dat een man zich in zijn eigen International Golf Club in Florida in de struiken verschanst met een AK-47 is in Trumps wereld minder raar dan je zou denken. Dat geweld past helemaal in zijn wereldbeeld: de wereld van het recht van de sterkste, waarin regels en wetten ten dienste staan van de winnaar, in plaats van omgekeerd. Het is een wereld waarin iedereen in de eerste plaats zichzelf moet verdedigen. Een wereld waarin wapens – véél wapens – zijn toegelaten, en waarin die ook volop gebruikt worden.
In de ogen van Trump is het Wilde Westen een eerlijker plek dan die waarin zwakkeren profiteren van de sterken. Voor Trump zijn woorden over mededogen en solidariteit een manier voor de elite om zich te handhaven. Of, om een linkse oneliner uit zachtere tijden om te keren: het Trumpisme zal ongezellig zijn, of niet zijn. En dus zijn al te veel sentimenten na een moordaanslag ongepast.
De lijst van aanslagen, gelukte en mislukte, op presidenten in de geschiedenis van de Verenigde Staten is lang. Het is ook niet ongezien dat een president of presidentskandidaat meerdere keren te maken krijgt met lieden die het op zijn leven gemunt hebben. In het jaar voor hij vermoord werd door John Wilkes Booth werd de Republikeinse president Abraham Lincoln al eens beschoten. Het incident in 1864 doet denken aan de eerste moordaanslag op Trump: de kogel miste doel, maar ging wel door de hoed van Lincoln. Veel recenter waren ook Richard Nixon, Bill Clinton of Barack Obama het doelwit van verschillende moordplannen, al kwam het nooit zover als bij Trump.
In de Verenigde Staten is een zekere flegmatiek na een moordaanslag minder verrassend dan hier, al is het bekend dat ook in dit land prominente politici doodsbedreigingen op hun bord krijgen.
Dat wil niet zeggen dat er in Washington geen reden tot bezorgdheid is. Er is de laatste jaren vaak geschreven dat de Verenigde Staten op de rand van een burgeroorlog staan. Hoe kalm Trump ook bleef, met de aanslag van afgelopen weekend komt die eigenlijk alleen maar dichterbij.
