‘Een eurozone waarin zo’n Griekse saga mogelijk is, is een onding’

‘De politieke schade die de populistische Griekse regering heeft aangericht, is onmetelijk en wees er maar gerust in dat dit in Moskou of in Peking niet onopgemerkt is gebleven’, schrijft Philipp Bekaert van Liberales.

Die hele Griekse saga – ik voel er mij niet zo goed bij. Een deel van onze publieke opinie ziet de rollen duidelijk verdeeld: Alexis Tsipras is de nieuwe Robin Hood, Wolfgang Schäuble en Angela Merkel zijn in het beste geval haviken, in een minder vriendelijke, maar wijdverspreide versie zijn het op economisch vlak incompetente, stijfkoppige nazi’s, en Guy Verhofstadt is een corrupte dwaas die beter zijn mond had gehouden in plaats van naar Tsirpas uit te halen. Als het gaat om de voorwaarden die worden gekoppeld aan het hulpplan voor Griekenland schommelt de appreciatie bij links tussen “nieuw dictaat van Versailles” (Yanis Varoufakis) en een nieuwe vorm van kolonialisme (Peter Mertens). Het lijkt wel een Hollywood-film, men weet wie de slechterik en wie de held op het witte paard is.

Ik moet toegeven dat dat voor mij niet zo duidelijk is. Het wil me maar niet lukken dat hele verhaal zo zwart-wit te zien. Ik zie natuurlijk de ellende en de individuele drama’s van de Grieken. Maar ik zie ook de collectieve verantwoordelijkheid van de Griekse natie. Een natie is een burgergemeenschap mét een collectieve verantwoordelijkheid (en in deze definitie is elk woord van belang). Stemmen is een verantwoord gedrag, en het heeft gevolgen. Als volk kun je niet decennialang voor corrupte partijen stemmen, blij zijn dat je praktisch geen belastingen hoeft te betalen, dat je als ambtenaar betaald wordt om niets te doen omdat je de juiste partijkaart hebt, je verheugen dat “de Duitsers” de rekening betalen, en dan verwonderd zijn als het systeem opeens instort.

Surrealistisch referendum

Wie van zo’n systeem profiteert of het ook maar duldt, is medeverantwoordelijk. Dat is de essentie van de democratie. Natuurlijk hebben de financiële crisis van 2008 en de speculanten een spoor van vernieling achtergelaten, maar Griekenland was minder goed dan andere landen gewapend om hieraan weerstand te bieden, en dat is in de eerste plaats de schuld van de Grieken zelf. Andere landen hebben het er beter van afgebracht. Stellen dat ons stemgedrag geen negatieve gevolgen mag hebben, dat het de schuld van “de politiekers” is maar zeker niet van ons (die ze in hun ambt gestemd hebben), is een aanfluiting van de democratie.

Dat heeft Alexis Tsipras goed begrepen. Als natie hebben de Grieken de regering-Tsirpas gemandateerd – en dus verdiend. De Grieken hebben in hun grote meerderheid besloten geloof te schenken aan de weinig realistische verkiezingsbeloftes van de heer Tsirpas, maar dat was voor hem nog niet genoeg: “Nu blijkt hoe onrealistisch mijn beloftes waren, ben ik eigenlijk te laf om te doen wat ik beloofd heb, dus bevestig alsjeblieft dat je dat echt wil zodat je achteraf niet kunt zeggen dat het niet jouw keuze was.” Wat een aanfluiting van de representatieve democratie! Maar het is hem gelukt de Grieken erin te foppen: in een even onzinnig als surrealistisch referendum moesten ze stemmen over een Europees voorstel dat toen al niet meer bestond, waarop ze met een overweldigende meerderheid met nee antwoorden… en Tsipras uiteindelijk met ja, maar wel om er onmiddellijk aan toe te voegen dat hij niet geloofde in het document waaronder hij zonet zijn handtekening had geplaatst.

Een kind van vijf jaar begrijpt dat je geen geld mag beloven dat je niet hebt. Ook iemand die van economie weinig kaas heeft gegeten, begrijpt dat je geen economische groei en koopkracht duurzaam stimuleert door een opgeblazen ambtenarenapparaat en geprivilegieerden met geld te besproeien. De Griekse economie is structureel ziek. Vandaar dat de economische partners van Griekenland niet langer bereid zijn geld in het land te injecteren zonder structurele hervormingen.

Bluffen en liegen

En ze hebben gelijk ook. Ik ben geen economist, maar soms heb ik de vermetele indruk dat ik meer van economie begrijp dan de machthebbers in Athene. Wat is geld? Wat maakt de waarde van een briefje van 20 of 50 EUR uit, waardoor die waarde overal ter wereld erkend wordt? Natuurlijk niet (in tegenstelling tot de goudstukken van vroeger) het materiaal waarmee het gemaakt werd. Neen, wat de waarde van onze biljetten uitmaakt is, dat iedereen in die waarde gelooft: credere in het Latijn, krediet is dus in de eerste plaats geloof, of vertrouwen. Injecteer miljarden in een structureel zwakke economie, waarin niemand vertrouwt, en dat geld verliest automatisch zijn waarde. Dat weten de Duitsers maar al te best sinds de grote inflatie van 1923. Zulke injecties, die vandaag door de Griekse regering gevraagd worden, hebben dus waarschijnlijk niet veel zin. Integendeel, ze slepen de hele eurozone mee de afgrond in, te meer omdat de Griekse regering nu al zijn onwil heeft doen blijken het akkoord met de schuldeisers, waarin Alexis Tsipras naar eigen zeggen “niet gelooft”, ook effectief om te zetten.

En zo kom ik tot de politieke schade die de populistische Griekse regering in Europa heeft veroorzaakt: door de onderhandelingen van de laatste maanden op een volstrekt onverantwoorde manier te voeren, door voortdurend te bluffen, te liegen, de ene dag dit en de volgende dat te zeggen, heeft Griekenland uit hoofde van zijn regering op enkele maanden tijd en uit pure domheid iets kapotgemaakt wat decennialang moeizaam was opgebouwd: de Europese Unie. De politieke schade is onmetelijk, en wees er maar gerust in dat dit in Moskou of in Peking niet onopgemerkt is gebleven.

Blijf eruit!

En ook binnen Europa zullen de gevolgen snel voelbaar zijn. De kans dat de Britten hun pond zouden opgeven en tot de euro zouden toetreden was natuurlijk heel klein. Nu is die kans onbestaande. En voor de overtuigde Europeaan die ik ben, is dit het frustrerende: vroeger kon je hierover nog discussiëren. Nu moet je de Britten zonder discussie gelijk geven. Een eurozone waarin zo’n Griekse saga mogelijk is, is een onding. Ik zou al wie mijn vriend is, aanraden erbuiten te blijven.

En ten slotte: zo goed als alle inwoners van Griekenland die nu volwassen zijn, hebben, bewust of niet, zij het als kind of reeds als volwassene, van het corrupte systeem van de afgelopen decennia meegeprofiteerd. Ik vraag geen mea culpa van elke Griek – niemand doet dat -, maar in deze omstandigheden zou een beetje bescheidenheid en minder arrogantie en machogedrag de Griekse natie sieren. Het lijkt me nooit een goed idee op de hand te spuwen waarvan je geld verwacht. De voortdurende aantijgingen en nazivergelijkingen aan het adres van Duitsland zijn wansmakelijk én dom. Ik zou er twee keer over nadenken alvorens de Duitse regering op het vlak van economische beslissingen incompetent te verklaren. Nu is Wolfgang Schäuble de slechterik die alles bij het verkeerde eind had en gelukkig het onderspit heeft gedolven. Robin Hood triomfeert. Maar of Robin Hood staatsfinanciën kan beheren, moet nog blijken…