‘Een aanslag zoals in Le Bataclan is in Israël nauwelijks denkbaar’

Gewapende militairen op iedere straathoek, metaaldetectoren en bodyscanners bij de ingang van musea, bioscopen en concertzalen: in Israël is iedereen het al lang gewend. Na de aanslagen in Parijs lijkt de ‘israëlisering’ van de openbare ruimte in Europa onvermijdelijk.

Onmiddellijk na de aanslagen in Parijs heeft de Brusselse rocktempel Ancienne Belgique zijn toegangsbeleid drastisch gewijzigd. Voortaan worden alle bezoekers individueel gefouilleerd en door een metaaldetector gestuurd. Ook de organisatoren van de Proms in het Antwerpse Sportpaleis kondigden extra controles aan, terwijl de trainingen van de Rode Duivels de voorbije dagen alleen onder politiebegeleiding konden worden bijgewoond.

De Frans-Joodse politicoloog Dominique Moïsi voorspelde na de aanslag eerder dit jaar op Charlie Hebdo al een ‘israëlisering’ van het veiligheidsbeleid in Europa. Hans Knoop, woordvoerder van het Forum der Joodse Organisaties, weet perfect wat hij zich daar moet bij voorstellen. ‘Ik reis gemiddeld een keer of tien per jaar naar mijn familie in Israël’, zegt de Nederlandse oud-journalist. ‘Ik heb er trouwens als correspondent gewerkt, voor, tijdens en na de Zesdaagse Oorlog.’ Knoop kan dus goed vergelijken. ‘Een aanslag zoals in Le Bataclan is in Israël nauwelijks denkbaar. Je komt er geen theater, bioscoop of winkelcentrum binnen zonder langs een grondige security check met metaaldetectors te passeren. Bij alle hotels staan veiligheidsagenten, je komt je eigen kamer niet eens binnen zonder je eerst te legitimeren. Wat ook bijdraagt tot de veiligheid en tot het veiligheidsgevoel: een aanzienlijk deel van de bevolking heeft een wapenvergunning. Je moet dat niet vergelijken met Amerika, waar de ongebreidelde verspreiding van vuurwapens jaarlijks 3000 burgerslachtoffers maakt. In Israël is er op dat vlak veel meer discipline, nagenoeg alle Israëlische wapenbezitters hebben een militaire opleiding genoten.’

Knoop heeft het veiligheidsapparaat in de loop der jaren zien groeien. ‘Na de Zesdaagse Oorlog leefden er opeens honderdduizenden Palestijnen onder Israëlische controle. Inwoners van Oost-Jeruzalem die vrij mochten rondreizen, maar ook vele tienduizenden arbeiders uit Gaza en de Westoever die in Israël kwamen werken. Parallel daarmee kreeg het terrorisme een nieuw elan. De eerste zelfmoordaanslagen werden al in de jaren zeventig gepleegd, dezelfde periode waarin ook de vliegtuigkapingen elkaar snel opvolgden. Israël heeft daarop gereageerd met verregaande veiligheidsmaatregelen, in de allereerste plaats in de luchtvaart. Israël was het eerste land dat gewapende commando’s meestuurde met passagiersvluchten. Natuurlijk vindt niemand de draconische security checks op de luchthaven leuk, maar iedereen beseft dat ze noodzakelijk zijn. Het draagvlak voor veiligheidsmaatregelen is erg groot, men zou het niet pikken mochten politici of andere verantwoordelijken de waakzaamheid laten verslappen. Ik kan alleen hopen dat we in Europa evenveel realisme aan de dag leggen. Want ik heb er geen goed oog in. We zullen niet anders kunnen dan het Israëlische voorbeeld te volgen. We moeten ook hier het veiligheidsniveau in de openbare ruimte drastisch verhogen.’

Flesje bier

Ook concertorganisator Marilyn Ambach, die acht jaar geleden Antwerpen voor Tel Aviv ruilde, verbaast zich over de massaslachting in Le Bataclan. ‘Ik begrijp niet dat die mannen daar zomaar met hun kalasjnikovs en bommengordels konden binnenwandelen. Bij ons raak je zelfs niet met een flesje bier door de controle. Ik organiseer hier concerten in parken en stadions. Veiligheid is altijd de absolute prioriteit. Ik vind het dan ook heel begrijpelijk dat de AB met security checks begint.’

Ambach kent de verbaasde blik van nieuwkomers die in de straten van Tel Aviv met de veiligheidscultuur worden geconfronteerd. ‘Veiligheid is hier de norm. Bij het binnenrijden van een parking moet je je koffer openmaken. Ga je een winkel of shopping mall binnen, dan wordt eerst je handtas of rugzak binnenstebuiten gekeerd. Zelfs bars en restaurants hebben hier een gewapende veiligheidsagent voor de deur. Ik vind dat niet erg, het geeft integendeel een geruststellend gevoel. Als er iets gebeurt, dan weet je dat er iemand klaarstaat om te helpen. Security hoort er gewoon bij, dat is nu eenmaal zo in een land dat al vanaf dag één voor zijn voortbestaan moet vechten. Eigenlijk voel ik me veel onveiliger in België dan in Israël. Oké, bij mijn jongste bezoeken aan Antwerpen zag ik opvallend veel para’s in de straat. Dat geeft wel een veilig gevoel, maar los daarvan vind ik dat jullie in Europa blind zijn voor het terroristische gevaar. Neem nu Frankrijk. Wat is er na de aanvallen op Charlie Hebdo en Hyper Cacher eigenlijk gebeurd? Ook nu weer ziet het ernaar uit dat de daders bekend waren bij de politie en de geheime diensten. Toch hebben ze zo’n bloedbad kunnen aanrichten. Ik vind dat jullie onvoorstelbaar naïef zijn, ook met jullie beleid van open grenzen.’

Security werkt, vindt Hans Knoop. ‘Het aantal zware aanslagen is de voorbije jaren spectaculair gedaald. Dankzij de veiligheidsmaatregelen, maar uiteraard ook door de vermaledijde muur die potentiële terroristen buitensluit. Er is nog terroristisch geweld, maar de modus operandi is veranderd. Palestijnen gebruiken nu vooral messen. Gevaarlijk en bedreigend, maar de impact is vele malen kleiner dan die van autobommen of zelfmoordaanslagen met explosievengordels.’ Marilyn Ambach zit op dezelfde golflengte. ‘Natuurlijk is het erg dat in Jeruzalem Joden met messen worden aangevallen, maar tot dusver zijn de veiligheidsdiensten erin geslaagd alle terroristen snel te neutraliseren. Ik denk dat Europa nog veel van Israël kan leren.’ (Erik Raspoet)