Angela Merkel en Duitsland werpen zich vandaag op als onbetwiste Europese leider. ‘Allicht speelt mee dat die macht wordt vertegenwoordigd door vrouwen.’
‘Ik hou zo veel van Duitsland’, zei de Franse schrijver Francois Mauriac eind jaren zestig, ‘dat ik blij ben dat er twee van zijn.’ Van de aloude vrees voor een machtig Duitsland blijft tegenwoordig niet veel over. Sinds 1 juli is Duitsland voorzitter van de EU en stuurt bondskanselier Angela Merkel samen met Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen Europa aan. Dat lijkt in de rest van de Unie eerder tot geruststelling dan tot bezorgdheid te leiden.
‘De tegenstand lijkt inderdaad verdwenen’, zegt Hanco Jürgens, wetenschappelijk medewerker van het Amsterdamse Duitsland Instituut. ‘Misschien wel in de eerste plaats omdat de wereld zo sterk veranderd is. Fenomenen als de brexit en Donald Trump zorgen voor instabiliteit. Ik kan me indenken dat veel mensen het geruststellend vinden dat een machtig land als Duitsland op zo’n moment wat prominenter op het toneel verschijnt. Allicht speelt hier ook mee dat die macht wordt vertegenwoordigd door vrouwen, en niet door een opzichtig machtspoliticus als Helmut Kohl.’
Merkel doorbrak onlangs ook een Duits taboe, door in te stemmen met een herstelfonds met subsidies voor de Europese landen en sectoren die het zwaarst door de coronacrisis zijn getroffen.
Hanco Jürgens:Duitsland koopt daarmee Europese sympathie, waarschijnlijk toch ook met de bedoeling er iets voor terug te krijgen op andere terreinen. Ik denk overigens niet dat Duitsland zich nu plotseling voor een transferunie engageert. Het zijn tijdelijke maatregelen om de gevolgen van de coronacrisis in te dammen.
Ik geloof niet dat Markus Söder Merkel zal opvolgen.
De bocht in haar Europees beleid wordt haar kennelijk niet kwalijk genomen door de Duitse kiezer. In de peilingen scoren Merkel en haar partij CDU al enkele maanden bijzonder goed.
Jürgens:De pers had haar al afgeschreven, maar ze is helemaal terug. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de coronacrisis. Die is in Duitsland vrij rigide aangepakt. Het gevoel overheerst dat die aanpak de goede is. Dat gevoel stemt ook overeen met de cijfers. Er was nauwelijks oversterfte.
Cynisch gezegd: voor Merkel was deze crisis ideaal.
Jürgens:Merkel gold als een baken van stabiliteit. De vluchtelingencrisis en de kritiek van onder meer die rechtervleugel binnen haar partij op haar aanpak had dat aura wat aangetast. Het lijkt erop dat die schade door deze crisis is hersteld.
Markus Söder, minister- president van deelstaat Beieren, wordt steeds vaker genoemd als kandidaat- bondskanselier. Maakt hij een kans?
Jürgens:Ik geloof niet dat hij Merkel zal opvolgen. Een kandidaat van de CSU maakt weinig kans als de CDU, veruit de grootste partij, een tegenkandidaat in huis heeft.
Het gerucht gaat dat Merkel nog een ambtstermijn zou overwegen.
Jürgens:Ik verwacht dat ze zich straks terugtrekt uit de politiek, om samen met haar man te wandelen en naar de opera te gaan. Toen in 2016 Guido Westerwelle (voormalig buitenlandminister, nvdr) overleed, heeft Merkel hem op zijn begrafenis geroemd als een betrouwbare politicus. Tegelijk zei ze het te betreuren dat Westerwelle geen leven na de politiek was gegund. Ik denk dat ze het daar ook over zichzelf had.
