Bij het Belgische bedrijf Euroclear liggen miljarden bevroren Russische tegoeden. De VS voeren de druk op om die op een of andere manier aan Oekraïne te geven. De risico’s en gevolgen zijn voor Europa, en dan vooral voor ons land.
De knoop voor de financiële steun aan Oekraïne in de strijd tegen Rusland ligt in België en wel in hartje Brussel aan de Albert II-laan. Daar heeft Euroclear zijn hoofdkwartier. Dit bedrijf speelt een cruciale rol in de internationale financiële wereld en telt 3000 werknemers in ons land. Bijna 20 procent van de aandelen van Euroclear zijn in Belgische handen, het grootste deel daarvan zit bij de Belgische overheidsholding FPIM.
Euroclear is de grootste clearingbank ter wereld: banken, vermogensbeheerders, pensioenfondsen en allerlei andere mogelijke investeerders die aandelen, fondsen of obligaties kopen, rekenen op Euroclear dat zij die effecten – zoals aandelen en obligaties – ook echt in handen gaan krijgen. En aan de andere kant rekent de verkoper ook op Euroclear dat hij in ruil zijn geld gaat krijgen. Het bedrijft bewaart ook effecten.
Als de oorlog ooit stopt kan Rusland die bevroren tegoeden opeisen. Wie gaat dat geld dan ophoesten?
Euroclear verwerkt jaarlijks meer dan 300 miljoen financiële transacties en heeft grofweg 35.000 miljard euro aan effecten onder beheer. Daar zitten ook Russische tegoeden bij. Bij het begin van de Russische oorlog tegen Oekraïne besloten de Europese lidstaten om deze tegoeden op westerse rekeningen te blokkeren. Dus ook bij Euroclear. Daar werd zo’n 190 miljard aan Russische tegoeden vastgezet. Die bevroren tegoeden zijn al langer voorwerp van discussie: kunnen ze in beslag worden genomen? Kunnen ze aan Oekraïne worden gegeven, onder meer om wapens te kopen?
Belgische staatskas
Washington ziet het niet zitten om de Russische tegoeden in de VS in beslag te nemen. De Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen zei al snel na de Russische inval in Oekraïne dat dit ‘onwettig’ zou zijn. De VS steunen wel al langer het idee om alle Russische tegoeden in Europa in beslag te nemen en aan Oekraïne te geven. Met inbegrip van die Russische tegoeden bij Euroclear.
Maar Europese functionarissen en ook instellingen als het Internationaal Muntfonds IMF waarschuwen ervoor dat die 190 miljard euro van bevroren Russische tegoeden bij Euroclear confisqueren moeilijk ligt, omdat het in strijd zou kunnen zijn met het internationaal recht. Het zou ook de financiële markten kunnen destabiliseren, want valt Euroclear nog te vertrouwen als daar tegoeden in beslag kunnen worden genomen?
En wat als de oorlog ooit stopt? Dan kan Rusland die bevroren tegoeden opeisen, maar als die dan niet meer bij Euroclear zijn, wie gaat dan het geld waar Rusland recht op heeft ophoesten?
De VS willen zelf niet meer in de buidel tasten voor Oekraïne en zeggen dan maar dat Europa dit moet doen.
Die 190 miljard bij Euroclear in beslag nemen ligt dus moeilijk, en al snel werd gekozen voor een andere piste: Euroclear belegt het Russisch geld voornamelijk bij centrale banken. Dat levert zelfs winst op, vorig jaar alleen al 4,4 miljard euro. En de geblokkeerde Russische tegoeden bij Euroclear brachten de Belgische staatskas in 2023 via de belastingen 1,1 miljard euro op. Kon dát geld niet aan Oekraïne worden bezorgd, zo opperden een aantal landen.
Beslissing
Nu extra Amerikaanse hulp aan Oekraïne door het Congres wordt tegengehouden, neemt de druk vanuit Washington toe om de bevroren Russische tegoeden in Europa, of toch een deel daarvan, op een of andere manier aan Oekraïne te geven.
De Financial Times maakte hier vrijdag (12 april) melding van in het openingsartikel van de krant. Ze citeert Daleep Singh, een adviseur van president Biden inzake internationale economie, die eerder deze week verklaarde: ‘We beseffen dat we niet eeuwig kunnen wachten.’ Singh zei dat het de bedoeling is om tijdens de jaarlijkse top van de G7-leiders in juni tot een beslissing over deze kwestie te komen.
Het voorstel dat nu de ronde doet is om een lening, een obligatie, uit te geven gebaseerd op de toekomstige winsten die Euroclear zou maken op de bevroren Russische tegoeden. Singh had het over ‘de winst van 10 of zelfs 30 jaar’. Op die manier zou dus een veelvoud van de jaarwinst die Euroclear boekt met de bevroren Russische tegoeden nu al naar Oekraïne kunnen gaan.
Zwak
Een Europese ambtenaar zei aan de Engelse zakenkrant dat zo’n obligatie tussen de 30 en 40 miljard euro zou kunnen opleveren op basis van de geschatte winsten van de Russische fondsen in Euroclear in de komende 10 jaar, en zelfs 50 tot 60 miljard euro aan winsten in de komende 15-20 jaar.
De reputatie van Euroclear staat op het spel, maar ook de jaarlijkse belasting die het bedrijf betaalt in ons land.
Vraag blijft: wat als straks de oorlog is afgelopen? Wat als de bevroren tegoeden bij Euroclear terug vrijkomen en in het kader van een vredesregeling terug worden gegeven aan Rusland? Hoe zit het dan met die winsten in de volgende jaren?
Daarom wordt eraan gedacht om die obligatie op basis van toekomstige winsten (die dus onzeker zijn) te laten vergezellen van een staatsgarantie, die de investeerders gerust moet stellen. Met andere woorden: als de winsten op de Russische tegoeden er om welke reden dan ook niet meer zijn, zullen de staten die garant staan met de nodige miljarden over de brug moeten komen. Welke landen gaan dit doen?
Wat uit dit alles duidelijker dan ooit wordt: de VS willen zelf niet meer in de buidel tasten voor Oekraïne en zeggen dat Europa dit maar moet doen. Daarvoor verwijst ze naar de bevroren Russische tegoeden in Europa. Aangezien het grootste deel daarvan bij Euroclear zit, is België nauw betrokken in het hele verhaal.
De reputatie van Euroclear staat op het spel, de jaarlijkse belastingen die Euroclear betaalt in ons land komen onder druk, terwijl onze overheid elke euro kan gebruiken. Maar politiek en financieel staat Europa internationaal erg zwak en binnen Europa geldt dit ook voor België.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier