Dossier Trump: wie is hier nu ‘post-waarheid’?

Wie klaagt over “nepnieuws” en “feitenvrije” politiek, doet er goed aan om ernstig te twijfelen aan de gretigheid waarmee sommige journalisten de onthullende rapporten over Donald Trump naar buiten brengen. Brendan O’Neill meent dat objectiviteit en scepsis te belangrijke waarden zijn om op te offeren als je een politicus wilt beschimpen.

Als er een prijs was voor dubbele standaard – een Oscar misschien – dan zou de Trump-vrezende, Brexit-hatende klasse die zonder meer winnen. Maandenlang hebben we hen horen klagen over “nepnieuws”. In hun columns en praatprogramma’s vertelden ze eindeloos dat we vandaag leven in een tijdperk van “post-waarheid”: een ogenschijnlijk nette manier om te laten weten hoe kleingeestig alle anderen zijn die níet denken zoals zij. (Ze hebben dat zelfs zo lang herhaald, dat “post-waarheid” in het Engels woord van het jaar werd.) Want het is toch zeker te wijten aan de “feitenvrije” politiek van de populisten en de demagogen dat het gepeupel in het stemhokje zo’n irrationele keuze hebben gemaakt?

En nu zijn het uitgerekend dezelfde mensen die houvast zoeken in een volstrekt ongeverifieerd document, waarvan de bron onbekend is en de beweringen onbewezen. Het is een dossier dat zo obscuur is als een dossier maar obscuur kan zijn. Maar, hé, het is te mooi om deze fantasierijke geruchten te laten liggen! Want het gaat hier om een beschimping van Donald Trump – en we hebben allemaal een hekel aan Trump, nietwaar?

De urinedouche en de Obama’s

Neem Buzzfeed, de hang-out voor iedereen zich jeugdig, hip en links waant. Maandenlang ging het op Buzzfeed van tut-tut-tut over de afdaling van de Westerse beschaving richting post-waarheid. In december bekritiseerde de website het Amerikaanse Congres dat het weigerde in te grijpen bij “nepnieuws” en iets te doen aan “de ongebreidelde samenzweringen die op grote schaal werden gedeeld tijdens de presidentsverkiezingen” en alle “desinformatie” en “propaganda”.

En toen bracht het opeens een eigen samenzwering, die inmiddels breed is verspreid en die je net zo goed “desinformatie” en “propaganda” kunt noemen. In elk geval zijn de beweringen gerust “volkomen ongefundeerd” te noemen. Het zou hier gaan om documenten van de inlichtingendienst die beweren dat de Russen meer dan genoeg materiaal hebben om Trump mee af te persen. Het dossier zou mogelijk zijn samengesteld door een voormalige Britse medewerker van de inlichtingendienst – en die liegen nooit, toch?

Eén verhaal dat de ronde doet, betreft de “urinedouche”. Trump zou de Obama’s zo vreselijk haten, dat hij naar Moskou had gereisd om in een hotel de presidentiële suite te boeken, waar hij vervolgens prostituees had uitgenodigd om te plassen over het bed waarin de Obama’s hadden geslapen. En dit alles is gefilmd door de Russische inlichtingendienst die verborgen camera’s in de kamer had opgehangen, en die vervolgens Trump hadden gechanteerd en tegen hem zoiets hebben gezegd als: “Doe wat wij zeggen, of anders brengen wij de beelden van je anti-Obama-plaspartijtje naar buiten.”

Tja. Als je dat gelooft, geloof je echt alles.

Het zijn de Russen!

Dit gerucht – een roddel, zou je kunnen zeggen, zonder bron of afzender – is een nieuwe dieptepunt in het hardnekkige idee aan de politieke linkerflank dat Trump in werkelijkheid een spreekpop van Poetin is, die doet wat hem vanuit het Kremlin wordt opgedragen. Deze documenten – die met een knipoog naar het beruchte Watergate-schandaal en de urinedouches dan ook bekendstaan als Watersportsgate – zouden nu het bewijs leveren. Want nu weten we eindelijk waarom de aanstaande president van de Verenigde Staten zo zijn best doet om zijn land een slechte reputatie te bezorgen: het is in elk geval ten dele omdat de Russen een filmpje hebben waarmee hij wordt afgeperst.

Dat is dus wat er is geworden van de linkse hoger opgeleiden die pro-Clinton en pro-EU zijn. Zij zijn zo losgeweekt van de rest van de samenleving dat ze zich verlagen tot een linkse herleving van het McCarthyisme uit de jaren vijftig. Ze gaan zo ver in hun weigering om te erkennen dat Clinton een waardeloze kandidaat was en dat de Europese Unie een falend instituut is, dat zij zich er niet voor schamen om een complot te omarmen waarin gemene buitenlanders – uit het goddeloze Rusland nog wel! – in werkelijkheid aan de touwtjes trekken, de Amerikaanse verkiezingen hebben bepaald, de nieuwe president afpersen en indringen in onze computers en alles in de war schoppen.

Links is verzand in een klassieke samenzweringstheorie, waarbij:

a) ze overtuigd zijn van iets vreselijks, iets groots, iets buitenlands, dat de politiek, de economie, de samenleving en jouw medeburgers in haar greep heeft (maar niet jou, natuurlijk, want jíj bent gelukkig slim genoeg om het te beseffen), en

b) ze wijzen op elk verhaal en elk gerucht die hun waanbeeld bevestigt.

Weg scepsis, weg objectiviteit

Vijftien jaar geleden waren veel journalisten nogal geprikkeld over het rammelende rapport over Irak. Het kwam op velen van hen over als een verzameling van niet te controleren feiten, afkomstig van anonieme of onbetrouwbare bronnen. Maar nu is het 2017 en veel journalisten publiceren maar al te graag net zulke rammelende rapporten.

Toegegeven, dit rapport circuleerde al langer onder journalisten die er niets mee hebben gedaan. Maar toen CNN deze week naar buiten kwam met twee pagina’s en Buzzfeed meteen daarop alle 35 pagina’s publiceerde, werden ze gretig gevolgd door de vakbroeders die daarin kennelijk voldoende aanleiding zagen om er ook eindelijk over te berichten. Want journalisten zijn niet langer sceptisch of objectief. Ze doen alles om mensen te vermaken – lees: om retweets en likes te krijgen.

Buzzfeed, en al die andere websites en publicaties, gedragen zich als pre-moderne verspreiders van roddels die schunnige verhalen vertellen over mensen die ze niet mogen. Toen ging het bijvoorbeeld over heksen, joden of bisschoppen, vandaag over de aanstaande president van de Verenigde Staten.

Als dit niet “post-waarheid” is, of “nepnieuws”, dan weet ik niet wat daar nog wél onder wordt verstaan.

“Nepnieuws” komt altijd van de anderen

Nu hebben we dus de situatie waarin gevestigde media Facebook oproepen om mensen te bestraffen die linkjes plaatsen naar verhalen die bijvoorbeeld zeggen dat adviseurs van Hillary Clinton vanuit een pizzeria een pedofielennetwerk runden, terwijl ze zelf verhalen verspreiden die zeggen dat Trump naar Moskou is afgereisd om te plassen op een bed waarop president Obama ooit heeft geslapen? Het is kennelijk alleen “nepnieuws” als ánderen het brengen…

Dit is een serieuze zaak. Objectieve journalistiek bestaat niet. Liefde voor de waarheid bestaat niet. Partijdigheid is veel belangrijker. Dat geldt overigens niet alleen voor de linkse media, die zich nu verliezen in een paar obscure pagina’s met beschuldigingen over Trump, maar net zo goed voor de rechtse media die graag vasthouden aan hun eigen complotdenken.

Een toewijding aan objectiviteit zou voor een journalist belangrijker moeten zijn dan zijn of haar eigen politieke voorkeur. Enige scepsis jegens inlichtingendiensten die van nature graag de politieke agenda sturen, zou niet misstaan. In hun inmiddels wanhopige pogingen om te voorkomen dat Trump de Westerse, progressieve waarden zal ondermijnen, doen ze hun best om het zélf te doen.