In een jachtresort in Texas is Antonin Scalia op 79-jarige leeftijd overleden. Scalia was de meest uitgesproken conservatieve rechter in het Amerikaans hooggerechtshof. Zijn vervanging wordt een politieke speelbal tussen president Obama, die snel een opvolger wil benoemen, en de Senaat, die dit wil verhinderen. Dit wordt ook een factor in de presidentsverkiezingen.
Antonin Scalia was met een groep vrienden in het resort. Hij werd vrijdagavond onwel en verdween naar zijn kamer. Hij verscheen zaterdag niet voor het ontbijt, en werd even later dood in zijn bed aangetroffen, klaarblijkelijk overleden in zijn slaap.
Scalia werd in 1986 door de Republikeinse president Ronald Reagan benoemd voor het hooggerechtshof. Hij werd op dat moment niet beschouwd als een bijzonder controversiële aanduiding, en zijn benoeming werd met 98 tegen 0 bekrachtigd door de Senaat.
Scalia was 50, een New Yorker en de eerste ‘Italiaanse Amerikaan’ die rechter werd bij het hooggerechtshof.
WATCH: President Reagan watches as Antonin Scalia is sworn in as Associate Justice. https://t.co/PpA9zbnICN #SCOTUS pic.twitter.com/48L154AEPD
— CSPAN (@cspan) February 13, 2016
Maar hoe onbetwist zijn benoeming ook was, hij werd vrijwel meteen het boegbeeld, de best formulerende woordvoerder van het conservatief gedachtengoed, met standpunten tegen de huidige abortuswetgeving, tegen milieumaatregelen, tegen positieve discriminatie, tegen holebirechten, voor de doodstraf, wapendracht en vrijheid van meningsuiting (en voor onbeperkte geldschenkingen aan politici als een vorm van vrijheid van meningsuiting), voor de manier waarop George W. Bush, onder meer in Guantánamo, omging met gevangenen. Hij was een ‘originalist’, dat wil zeggen dat hij een terugkeer voorstond naar de ‘oorspronkelijke bedoeling’ van de wet, een terugkeer naar de tekst, waarbij hij argumenteerde dat in die ‘oorspronkelijke bedoeling’ geen plaats was voor abortus of een holebihuwelijk.
‘Rockster van rechts’
Scalia kwam zelf uit een gegoed milieu, hij was het enig kind van een universiteitsprof en een taallerares. Hijzelf had 9 kinderen.
Hij werd vanaf zijn studentenjaren als een briljante geest beschouwd, die uitgesproken meningen combineerde met een vermogen om ze te formuleren.
Hij had ook een populistisch element, hij citeerde in zijn standpunten naast Shakespeare ook componist Cole Porter of Sesam Straat.
Scalia werd een held van conservatief Amerika, van de conservatieve Republikeinen en de Tea Party. Hij is omschreven als “een rockster” van rechts, een “reus”. Jeffrey Toobin, specialist van het hooggerechtshof verbonden aan CNN en The New Yorker, noemde hem een van de allerbelangrijkste rechters bij het hooggerechtshof ooit.
Scalia stapte af en toe, voet vooruit, in controverses, zoals onlangs toen hij opperde dat zwarten misschien wel beter af waren aan tweederangsuniversiteiten, omdat hun vertrekachterstand dan minder belang had en ze “op hun eigen tempo” konden studeren.
Dat soort standpunten beletten hem niet om persoonlijk bevriend te zijn met zijn tegenpool binnen het hooggerechtshof, rechter Ruth Bader Ginsburg, die in de meeste gevallen tegengestelde standpunten verdedigde. De twee gaven soms samen lezingen, en er is een opera over hun relatie in aanmaak.
Justice Scalia was an American hero. We owe it to him, & the Nation, for the Senate to ensure that the next President names his replacement.
— Ted Cruz (@tedcruz) February 13, 2016
Zijn onverwachte dood zorgt voor politieke deining. Aan Republikeinse kant hebben meerdere presidentskandidaten, onder meer Donald Trump, Marco Rubio en Ted Cruz, al via Twitter hun appreciatie voor Scalia laten blijken. Zowel Rubio als Cruz, allebei senatoren, schrijven dat het de volgende president moet zijn die een opvolger aanduidt.
‘Aardverschuiving’
Dat wordt dus het debat. Met Scalia erbij waren 5 van de 9 rechters van het hooggerechtshof benoemd door Republikeinse presidenten, tegen 4 door Democraten. Als Obama de volgende rechter kan benoemen, wordt die verhouding omgedraaid – wat in een aantal controversiële dossiers een aardverschuiving zou kunnen brengen. Het zou bijvoorbeeld makkelijker worden om de milieuwetgeving van de president door het hooggerechtshof te krijgen. Het zou veel moeilijker worden om door Scalia ondersteunde moties om abortus te bemoeilijken goedgekeurd te krijgen.
In een toespraak zei de president dat hij zijn “grondwettelijke verantwoordelijkheden” zal vervullen en een opvolger zal aanduiden. “Ik heb meer dan genoeg tijd om dat te doen, en dat geldt ook voor de Senaat die de tijd heeft om haar verantwoordelijkheid op te nemen om die persoon een eerlijke hoorzitting te geven en uiteindelijk te stemmen. Dit zijn verantwoordelijkheden die ik ernstig neem, en dat zou iedereen moeten doen. Ze staan boven de partijen, ze gaan over onze democratie en onze grondwet, aan dewelke rechter Scalia zijn professionele leven heeft gewijd”.
One should remember that #Scalia was a good friend of Justice Ruth Ginsburg. https://t.co/JzJcQA2Ted
— Hakan Topal (@hakan_nyc) February 13, 2016
Maar in die Senaat hebben de Republikeinen de meerderheid en zij kunnen elke benoeming tegenhouden. Enkele senatoren, naast Cruz en Rubio, hebben al laten weten dat geen enkele kandidaat van Obama een kans maakt. Mitch McConnell, de Republikeinse leider in de Senaat, sloot zich daarbij aan en zei in een mededeling dat de vervanging onder de volgende president moet gebeuren om het volk hierin een stem te geven.
My statement on the passing of Judge Scalia. pic.twitter.com/4JSmbKWzDy
— Leader McConnell (@SenateMajLdr) February 13, 2016
Politiek discussiepunt
Evenwel: de volgende president legt in januari 2017 de eed af. De benoemingsprocedure neemt ook enkele maanden. In dat geval moet het hooggerechtshof minstens een jaar verder met 8, wat betekent dat bij gelijke stand de vonnissen van lagere rechtbanken van kracht blijven. om die reden eiste Harry Reid, leider van de Democraten in de Senaat, vrijwel meteen nadat het nieuws bekend werd een snelle vervanging voor Scalia.
Een piste zou kunnen zijn dat president Obama een rechter van een lagere rechtbank voorstelt (en tv-zenders citeren anonieme bronnen dat de president dit snel zou doen), die eerder unaniem door de Senaat werd bekrachtigd. In dat geval kunnen de Republikeinen nog altijd de benoeming tegenhouden, en dat zullen ze wellicht doen, maar dan riskeren ze het verwijt van obstructie.
De dood en vervanging van Scalia zet in elk geval het debat over het hooggerechtshof op de agenda van de presidentsverkiezingen. De vervanging van Scalia komt ongetwijfeld ter sprake in het Republikeins debat dat om 3 uur vannacht begint. En bij de Democraten zullen kandidaten en kiezers zich onder meer zorgen zullen maken over de toekomst van abortusrechten en van de financiering van Planned Parenthood. De steun of niet-steun van het hooggerechtshof maakt een wereld van verschil voor een president.
Dat Republikeins debat is live te volgen bij knack.be.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier