Donald Trump overweldigt de tegenstand in eerste voorverkiezing

Terwijl de meerderheid van kiezers nog geen stem had uitgebracht, riepen de media in de VS Donald Trump al uit tot winnaar van de Republikeinse caucus in Iowa. Zijn grootste tegenstanders, Ron DeSantis en Nikki Haley, konden geen doorbraak forceren. De opkomst lag mede door het extreme vriesweer laag.

Om 19 uur begonnen de kiezers in de caucus van Iowa aan de stemprocedure in de eerste Republikeinse voorverkiezing in het kader van de presidentsverkiezingen. Ze kregen een korte boodschap van een vertegenwoordiger van elke kandidaat alvorens over te gaan tot de stemming. Op vele plaatsen waren die vertegenwoordigers (en in uitzonderlijke gevallen de kandidaten zelf) nog aan hun promotietoespraak bezig toen de meeste media Donald Trump al tot winnaar uitriepen. Ze konden dat doen op basis van de allereerste stemmen en van een enquête bij kiezers voor ze het caucuslokaal betraden. Verdere tellingen bevestigden wat de media hadden voorspeld.

Met ruim 95 procent van de stemmen geteld, haalt Trump 51,1 procent, ligt Ron DeSantis op de tweede plaats met 21,2 procent en komt Nikki Haley met 19,1 procent op de derde plaats. Deze percentages kunnen nog lichtjes schuiven, maar dat de twee naaste belagers 30 procent achterliggen bij de gewezen president spreekt boekdelen.

De gewezen president liet er geen gras over groeien. Hij gooide zijn voorbereide toespraak weg en improviseerde een overwinningsspeech, waarin hij ‘Nikki en Ron’ feliciteerde omdat ze ‘samen een goede tijd hadden gehad’. Het was volgens waarnemers de eerste keer in deze campagne dat Trump DeSantis met Ron aanduidde in plaats van met een scheldterm (bij voorkeur ‘DeSanctimonious’). Hij pleitte voor eenheid tussen links en rechts, Democraten en Republikeinen, en hij herhaalde zijn belangrijkste programmapunten. Dit was een wat rammelende toespraak die eerder paste bij een genomineerde dan bij iemand die nog tegenstanders heeft.

Zorgen bij de tegenstanders

Voor DeSantis en Haley was dit geen goed resultaat. DeSantis heeft maanden en tientallen miljoenen besteed in Iowa, en heeft in die tijd zijn populariteit zien dalen. Hij scoorde iets beter dan de recentste peiling suggereerde, maar het was veel minder dan hijzelf in het vooruitzicht had gesteld. Omdat hij zich zo concentreerde op Iowa heeft hij volgende staten verwaarloosd. Het is ook zeer de vraag of geldschieters nog bereid zullen zijn de geleegde kieskassen van de gouverneur van Florida weer aan te vullen. Want als hij met 35 miljoen dollar geen doorbraak kan forceren in een staat die hem in principe goed moet liggen, hoeveel dollars heeft hij dan nodig om elders wel een goed resultaat te boeken?

Na afloop zei hij dat hij in elk geval zijn campagne verderzet.

Haley had veel minder dan DeSantis ingezet op Iowa, haar verdere financiering is verzekerd en zij kan uitkijken naar de primary in New Hampshire, waar ze volgens peilingen dichter in de buurt komt van Trump. Maar haar kamp had op een beter resultaat in Iowa gerekend – een goede tweede plaats, met beduidend minder dan 50 procent voor Trump – in de hoop dat dit haar momentum in New Hampshire verder zou vergroten. Ze had ook gehoopt beduidend beter te doen dan DeSantis zodat het snel een race tussen twee kandidaten zou worden.

In haar toespraak na afloop zei ze dat het voor de nominatie toch een race tussen haar en Trump zal worden, en dat zij de beste kans biedt om een nieuwe tweestrijd tussen Trump en Biden te voorkomen. ‘De VS verdienen beter.’

De vierde in de uitslag, Vivek Ramaswamy, die met 7,7 procent van de stemmen onder zijn eigen verwachtingen bleef, kondigde aan dat hij zijn campagne beëindigt.

Lage opkomst

Over de opkomst zijn op dit ogenblik nog geen officiële gegevens bekend, maar het lijkt erop dat ze beduidend lager ligt dan in 2016, toen Trump verloor van Ted Cruz. De partijvoorzitter van Iowa stelt dat wellicht 100.000 kiezers hun stem hebben uitgebracht. In de presidentsverkiezing van 2020 stemden 900.000 inwoners van Iowa voor Trump, en in de Republikeinse caucus van 2016 daagden bijna 180.000 kiezers op. Of de lagere opkomst alleen aan het noodweer toe te schrijven is, of ook aan verminderd enthousiasme bij Republikeinse kiezers, is onduidelijk.