‘Er is een koerscorrectie nodig’, zei Lindsey Burke dit weekend in The Wall Street Journal. Burke is het hoofd onderwijsbeleid van de conservatieve denktank The Heritage Foundation, en de auteur van het onderwijshoofdstuk uit het roemruchte ‘Project 2025’-rapport, dat een blauwdruk is voor het beleid van de Amerikaanse president Donald Trump. Voor Burke zijn de Amerikaanse campussen te links en te woke.
En de campussen luisteren. De New Yorkse Columbia University, vanouds een vrijplek voor liberale en dus Trump-kritische academici, sloot vorige week een deal met de regering-Trump. Daarmee werd duidelijk dat ook de Amerikaanse topuniversiteiten de strijd tegen de Amerikaanse president aan het verliezen zijn – zie ook de milieuactivisten, de klassieke media of de grote advocatenkantoren. De academische vrijheid is veel fragieler – of is het woord ‘fluïder’ – dan je zou denken. Trump bewijst dat het academisch woke-activisme altijd al een papieren tijger was. Dreig ermee de subsidies weg te nemen, en zelfs de meest trotse universiteit buigt.
Eerder deze maand had Trump al 175 miljoen dollar aan federale subsidies voor de University of Pennsylvania ‘op pauze gezet’, omdat de universiteit – waar Trump zelf school liep – een transgender persoon had toegelaten bij het zwemteam van de vrouwen. Columbia zelf riskeerde dan weer 400 miljoen dollar te verliezen omdat de vermaarde school niet kordaat zou hebben opgetreden tegen de pro-Palestijnse protesten op de campus. Uiteindelijk kwamen de universiteit en de federale regering overeen dat de universiteit voortaan veel strikter zou optreden tegen de protesten. De campuspolitie wordt uitgebreid tot maar liefst 36 agenten om de orde te bewaren, en die krijgt meer bevoegdheden, onder meer in de strijd tegen het antisemitisme.
Dat is een spectaculaire wending voor Columbia, een universiteit die tot de prestigieuze Ivy League-universiteiten behoort. Nog niet zo lang geleden hadden academici in heel het land zich nog op de borst geklopt dat ze niet zouden buigen voor het autoritarisme van Trump. ‘Wij zullen niet zwijgen’, zei Ted Mitchell, de voorzitter van de American Council of Education, een non-profit voor het hoger onderwijs, nog maar een maand geleden. Of nog: ‘We kunnen ons niet excuseren voor diversiteit.’ En plots doen grote universiteiten dat wel. Is dit de terugslag van een woke-beweging die te ver was doorgeschoten?
Dreig ermee de subsidies weg te nemen zoals bij Columbia University en zelfs de meest trotse universiteit buigt.
Rechtse critici beweren dat de universiteiten zich niet aan hun deel van het ‘sociaal contract’ hebben gehouden. De uniefs krijgen enorme sommen federaal geld en genieten academische vrijheid, maar zouden de jeugd hebben geïndoctrineerd met linkse ideologieën, in plaats van er productieve, vaderlandslievende burgers van te maken. Of zoals Burke schijft in het onderwijshoofdstuk van Project 2025: de steun aan het onderwijsestablishment van ‘woke diversicraten’ (sic) moet stoppen. Studenten moeten worden klaargestoomd voor de ‘dynamische economie’, ‘institutionele diversiteit’ moet worden gestimuleerd, en scholen moeten worden blootgesteld aan meer druk vanuit de vrije markt. Dat zijn voor Burke kennelijk geen ideologische stellingnames.
Voor veel linkse academici zijn de rechten van transvrouwen in een vrouwensport niet de kern van de zaak. Welke proffen zetten collectief hun academische carrière op het spel voor die controversiële en al bij al minder urgente kwestie? De zaak ligt anders als het over Gaza gaat, zou je denken. Ten aanzien van de genocide van de Israëlische regering-Netanyahu op het Gazaanse volk is er veel minder ruimte tot compromis, en de Amerikanen zijn via hun wapenleveringen direct medeverantwoordelijk. Toch heeft Columbia University ook in die discussie toegegeven. De pragmatiek – de universitaire programma’s redden – zegeviert. De Palestijnen betalen het gelag.
Dat heeft allemaal bitter weinig te maken met ‘woke’ dat te ver zou zijn gegaan. Dit is een bruuske verandering van onderwijsbeleid, met aan het hoofd een president en een grote groep beleidsmakers die de Amerikaanse ‘software’ – de ‘cultuur’ in de breedste zin van het woord – in snel tempo aan het bijsturen zijn. Dat heeft niks te maken met strategische fouten van links, maar met een brutale wissel van de macht.
In een democratie kan dat. Alleen is deze president tegen een rotvaart een hoeksteen van diezelfde democratie – en van de westerse welvaart – aan het vernietigen: het recht op anders denken. Alleen door dwars te denken, onafhankelijk van de macht, kunnen de wetenschappelijke creativiteit en de technologische vooruitgang bloeien.
Feit blijft dat er steeds minder verdedigingslijnen van de Amerikaanse democratie overblijven. Alle hoop blijft gericht op de rechterlijke macht. Eén ding staat nu vast: van de Ivy League zal het niet komen.
