De man met de kettingzaag: wie is de nieuwe Argentijnse president Javier Milei?

Javier Milei, de nieuwe president van Argentinië, verwierf bekendheid door op de televisie de politieke klasse van het land de mantel uit te vegen. Nu zal de radicaal-liberale leider wellicht bewijzen dat het makkelijker is om kritiek te leveren dan om de zaken aan te pakken.

Op 19 november overtrof Milei alle verwachtingen: hij won 56 procent van de stemmen in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen, tegenover 44 procent voor Sergio Massa, een steunpilaar van de peronistische beweging die Argentinië 28 jaar heeft geregeerd in de afgelopen 40 jaar. Mileis coalitie, Avanza Libertad, won in 20 van de 23 Argentijnse provincies én de hoofdstad Buenos Aires. In zijn overwinningstoespraak beloofde Milei ‘drastische veranderingen’ door te voeren om een einde te maken aan de eeuwenlange neergang van Argentinië en het land binnen 35 jaar weer tot een ‘wereldmacht’ te maken.

Het lijkt op het eerste gezicht een duidelijk mandaat, maar toch zal het voor stokebrand Milei niet gemakkelijk zijn om te regeren. Zijn Avanza Libertad is nog maar twee jaar oud en zal slechts 38 van de 257 zetels in het Lagerhuis van het Congres hebben en 7 van de 72 zetels in de Senaat.

Dollarisering

Dat gebrek aan politieke slagkracht, in combinatie met de ernstige economische malaise in Argentinië, zal het de nieuwe president moeilijk maken om zijn grote beloften waar te maken. Milei is gekozen op basis van zijn belofte om de kettingzaag te zetten in het reusachtige Argentijnse staatsapparaat. Hij heeft gezworen om de overheidsuitgaven met 15 procentpunten van het bbp te verlagen (nu bedragen ze 38 procent), de exportbelastingen te verlagen en de meeste staatsbedrijven te privatiseren. Hij wil het aantal ministeries terugbrengen van 18 naar 8 en toewerken naar een uniforme wisselkoers. De centrale bank van het land is volgens Milei niets anders dan een geldmachine voor corrupte politici en moet dus worden opgedoekt. Om de inflatie uit te bannen stelt hij voor om de peso in te ruilen voor de Amerikaanse dollar, de munteenheid waarin de meeste Argentijnen het liefst sparen.

Het lijdt weinig twijfel dat er veel moet gebeuren om Argentinië weer op de rails te krijgen. Onder de huidige peronistische regering van Alberto Fernández is de jaarlijkse inflatie gestegen van 54 procent in december 2019 tot 143 procent nu. Het aandeel armen onder de bevolking is gestegen van 36 naar 40 procent. Er zijn ongeveer 32 belastingen in het leven geroepen of verhoogd. Argentinië is het Internationaal Monetair Fonds 43 miljard dollar schuldig, maar de netto deviezenreserves staan meer dan 10 miljard dollar in het rood.

Om de overheidsuitgaven drastische te verlagen zal Milei de meest gevoelige delen van de Argentijnse economie moeten aanpakken. Een groot deel van de stijging van de uitgaven gaat naar de pensioenen, waaraan de staat ongeveer 12 procent van het bbp spendeert – een vergelijkbaar deel als aan veel rijkere en vergrijsde landen als Duitsland en Finland. Nog eens 2,5 procent van het bbp wordt elk jaar uitgegeven aan subsidies voor transport en nutsvoorzieningen. De verlaging van pensioenen en subsidies zal de armen in Argentinië op korte termijn pijn doen.

‘Moorddadig’

Als Milei vasthoudt aan zijn ondoordachte plan om de economie te dollariseren, kan dat ook leiden tot hogere inflatie of zelfs hyperinflatie als de Argentijnen massaal hun peso’s dumpen, denken waarnemers. Veel zal afhangen van de professionaliteit van Mileis kabinet. ‘De grootste twijfel over Milei betreft zijn team, en in het bijzonder of de toekomstige president van de centrale bank en de minister van Economische Zaken het idee van dollarisering onderschrijven’, zegt Lucas Llach, een econoom in Buenos Aires. Milei zelf stelt vaak ideologie boven gezond beleid. Hij heeft China ‘moorddadig’ genoemd en de president van Brazilië, Luiz Inácio Lula da Silva, een ‘communist’. Hij zegt dat hij noch Xi Jinping noch Lula zal ontmoeten, ondanks het feit dat China en Brazilië de belangrijkste handelspartners van Argentinië zijn. De onmiddellijke vraag is dus of hij zijn kabinet zal vullen met technocraten, of met ideologen van zijn eigen partij. Als hij verkeerd kiest, riskeert Milei hetzelfde roemloze einde als andere niet-peronistische presidenten voor hem.