‘Dit zijn vreemde, onvoorspelbare tijden in Engeland’

Correspondente Lia van Bekhoven blikt vanuit Londen terug op woelige weken in het Verenigd Koninkrijk. ‘De laatste keer dat er zoveel rauwe emotie op straat lag was twintig jaar gleden, na de dood van prinses Diana.’

Terwijl ik dit schrijf, zie ik op mijn TV schier eindeloze files in het graafschap Somerset voorbij schuiven. Het is het signaal dat het Glastonbury festival voorbij is. Jonge Britten met roze haar en opmerkelijke eetgewoontes hebben dagenlang Ed Sheeran en Foo Fighters toegejuicht. Plus Jeremy Corbyn, de Labourleider die inmiddels zijn eigen herkenningsmelodie heeft. Overal waar hij komt, het Britse parlement uitgezonderd, scanderen politieke groupies Oh, Jeremy Corbyn, op de deun van Seven Nation Army van The White Stripes. Het is wat je verwacht in voetbalstadions, maar voor een bejaarde partijleider?

Dit zijn vreemde, onvoorspelbare tijden in Engeland. Naast de hoop die Corbyn losmaakt, is er onverwerkt verdriet over vijf recente terreuraanslagen. Er is woede over hoe 79 bewoners van een torenflat, opslagplaats voor de armen, in een brand konden creperen. De laatste keer dat er zoveel rauwe emotie op straat lag was twintig jaar gleden, na de dood van prinses Diana. Die onverwacht diepe rouw, door de Nederlandse journalist Ad van Liempt getypeerd als ‘het tijdperk van het waxinelichtje’, liet zich makkelijk doven. De huidige golf lijkt moeilijker te sturen.

Na de aanslagen in Londen begin deze maand, schreef de New York Times dat de Britse hoofdstad na zoveel terreurgeweld, ‘stond te tollen’. Niet waar, schreeuwde twitter. Sociale media reageerde met foto’s van kalme, koele Britten, theedrinkend op de ruïnes van de Blitz. Het symbool van de aanslag in Borough Market werd een supporter van Millwall FC die de terroristen met blote handen te lijf gegaan was en in het ziekenhuis van acht messteken lag bij te komen. Op zijn bed lag een boek, cadeau van vrienden, getiteld: ‘hoe weg te rennen’. Londen had zich weer van zijn beste kant laten zien, weerbarstig en geestig, koppig en onderkoeld, divers en verenigd.

Na ieder incident is er het ritueel van de wake, de gebeden en de concerten. De behoefte te helpen en te delen neemt eerder toe dan af. Een beeld dat me bijblijft van Grenfell Tower is hoe nagenoeg tegelijkertijd, uit alle zijstraten van de zonovergoten buurt, mensen toestroomden. Als op afspraak torsten vrome moslims, zwarte tienermeisjes met enorme oorbellen en heren in pak, kratjes met water en zakken kleding die ze zwijgend op de stoep van de kerk zetten. Het leek een scene uit een film van Richard Curtis, de man achter Notting Hill en Love Actually, die op loopafstand van Grenfell Tower woont. Een dame uit het onbeschrijflijk sjieke Zuid Kensington had volgens een Britse collega haar dienstmeisje naar de dominee gestuurd met een creditcard ‘om in te slaan wat nodig was’.

Gevoelens van schuld en afschuw waren niet toereikend. De brand had de onderkant van een stad laten zien die, aangedreven door internationaal kapitaal, kampt met acute woningnood, stijgende ongelijkheid en politieke verlamming. Vorige week, op een dag die de warmste junidag zou zijn in 41 jaar, hadden machteloosheid en wantrouwen in Noord-Kensington de bovenhand. ‘De autoriteiten liegen’, zei een jonge vrouw. ‘Het bestaat niet dat 79 mensen verbrand zijn in die torenflats. Het zijn er minstens 200 geweest’. Op blinde muren hangen stickers met de tekst: ‘De buurt gelooft dat 150 mensen omkwamen in Grenfell Tower’. Er is geen vertrouwen in het beloofde, openbare onderzoek naar de oorzaak van de brand, omdat er geen vertrouwen is in het openbaar bestuur. Bij de zogenoemde Muur van Hoop met zijn honderden kaarsen en verwelkte bloemen, spreken handgeschreven boodschappen van verdriet en gerechtigheid, maar ook van wraak en opstand.

Een paar kilometer verderop in Londen vecht premier May voor haar politieke leven. Achter het hek van Downing Straat trekt een bescheiden demonstratie voorbij. De Dag van de Woede, waarnaar de tabloidpers hijgerig uitzag, heeft zijn belofte niet waar gemaakt. De kolkende onvrede blijft onder de oppervlakte en het protest loopt met een sisser af.

De Britten staan misschien niet te tollen, maar het duizelt ze wel. De afgelopen weken voelden als een aanslag op de landelijke stressbestendigheid. De een reageert emotioneler dan de ander, zegt Jonathan Freedland van de Guardian over de terreuraanslagen en de inferno. ‘Maar wat we vooral willen is dat het ophoudt’.