‘Dit jubileumjaar laat zien hoe tenenkrommend de Britse royals vastzitten in het verleden’

‘De laatste maanden hebben we kunnen zien hoe afhankelijk het Britse koninklijk instituut is van één enkele vrouw. En dat maakt het er niet weerbaarder op’, schreef Lia Van Bekhoven eerder dit jaar al. Ter gelegenheid van het 70-jarig jubileum van Queen Elizabeth blikte ze vooruit op de troonsopvoging.

‘Het enige waar ik nog blij van word’, appte mijn Britse vriendin Ann vanochtend, ‘is het feit dat de monarchie aan het instorten is’. Ann is een zeldzaamheid in het Verenigd Koninkrijk. Ze is zolang ik haar ken -en dat is toch al gauw dertig jaar- hartstochtelijk republikeins. En ze schrikt er evenmin voor terug om actuele ontwikkelingen in een dramatischer context te zetten dan ze verdienen.

Maar ik begrijp waar ze op doelt. De heerschappij van de hoogbejaarde Queen loopt ten einde en haar kinderen bevolken weer eens de voorpagina’s om de verkeerde redenen. Haar opvolger zou willen dat hij kon rekenen op de helft van het respect dat zijn moeder krijgt. Prins Charles en de rest van The Firm zouden populairder zijn als ze schandaalbestendiger waren. Het instituut zou duurzamer ogen als het met de tijd was meegegaan.

Een jubileumjaar (Elizabeth viert dit jaar dat ze, met zeventig jaar trouwe dienst, het langstdienende Brits staatshoofd is) is altijd een piekjaar voor de populariteit van de monarch. En geloof maar dat als tijdens het eerste weekend van juni het paleis met de gebruikelijke pracht en praal het grote landelijke feest inluidt, daar overal gehoor aan wordt gegeven. In steden en dorpen zullen straten worden afgezet voor rijdend verkeer, en zullen kleumende buren, want te zomers gekleed, aan lange tafels aanschuiven met flessen cava, belegde boterhammen en bakken chips. Die straatfeesten, met een echo van VE Day 1945, horen bij grote, koninklijke gebeurtenissen, zoals Elizabeth hoort bij Buckingham Palace. Mijn straat in West-Londen heeft voor de gelegenheid net een organisatiecommissie samengesteld.

Maar de stemming is niet unaniem uitbundig. Onvoorziene ontwikkelingen hebben een rem gezet op de feestvreugde, met als gevolg dat een opdoemend debat over de relevantie van de Britse monarchie in de 21ste eeuw, het jubileum overschaduwt.

Stel dat me ooit gevraagd wordt: ‘Op welk moment dacht je: dit is een keerpunt voor de royals?’

Dan is het antwoord: 24 maart 2022. Het had William en Kate, of in ieder geval de paleismedewerkers die buitenlandse tournees regelen, zo’n leuk idee geleken om de kleinzoon van de Queen en zijn vrouw in Jamaica in dezelfde Land Rover te zetten die Elizabeth destijds gebruikte.

Ik herinner me dat ik dacht toen ik de beelden zag van prins William in een wit uniform met veel goud en een stralende Kate in een grote hoed, beide staand in die langzaam rijdende, open auto: dit kan niet meer. Het kon misschien wel in 1953, toen superieure witte mensen zich soms letterlijk fysiek boven zwarte onderdanen bewogen, maar nu? Het oogde uit de tijd, koloniaal. Ik vroeg mijn kinderen en hun vrienden wat ze vonden en bejaarde Britse kennissen uit gezapig Middle England. Het sentiment was hetzelfde. ‘Dit is zo genant’ En ook: ‘Wie heeft dit in godsnaam bedacht?’

Koninklijke tournees zullen nooit meer dezelfde zijn. Eenmaal de koffers thuis uitgepakt zou prins William geconcludeerd hebben voortaan af te zien van reizen door Gemenebestlanden als het programma voorziet in geüniformeerde formaliteiten en rijen met vlaggen zwaaiende onderdanen. Dat was nadat hij tijdens dezelfde trip te horen kreeg dat excuses voor het slavernijverleden van zijn familie niet voldoende waren. Of hij ooit nagedacht had over herstelbetalingen, dat was de vraag. En nog iets, zou de premier van Jamaica gezegd hebben, weet dat we aan plannen werken om binnenkort de Queen af te zweren als staatshoofd ten faveure van een eigen gekozen president.

‘We are moving on’, was de boodschap uit Belize, Jamaica en de Bahamas, waar de jonge royals bekritiseerd werden voor politiek opportunisme en eigenbelang. Wij kijken naar de toekomst.

Het bezoek van William en Kate door de Caraïben was bedoeld als een charmeoffensief. Het moest de wereld, en vooral de vroegere naties van het British Empire, verblinden met de soft power van the Windsor Show. Welk land zou niet jaloers zijn op een connectie met het VK zoals de Gemenebestlanden die hadden? Wil niet iedereen een stuk van de Britse royals?

Maar als het jubileumjaar iets heeft laten zien is hoe tenenkrommend diep diezelfde royals vastzitten in het verleden en hoe afhankelijk het Britse koninklijk instituut is van een enkele vrouw. En dat maakt het er niet weerbaarder op.