‘Dit is hét moment om verontwaardiging over Saoedi-Arabië om te zetten in actie’

‘De kamerbrede verontwaardiging van de Vlaamse politieke partijen toont een unaniem engagement om de mensenrechtensituatie in Saoedi-Arabië te verbeteren’, zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

Het positieve aan de hele rel rond de verkiezing van Saoedi-Arabië als lid van de Commissie voor de Status van de Vrouw is dat mensen- en vrouwenrechten volop in de belangstelling staan. Bovendien toont de kamerbrede verontwaardiging van de Vlaamse politieke partijen een unaniem engagement om de mensenrechtensituatie in Saoedi-Arabië te verbeteren. Dit is hét moment om verontwaardiging om te zetten in actie. Dat kan best op basis van een duidelijke strategie. Hoe moeten we omgaan met de Saoedi’s, die grof en zonder gêne zowat alle mensenrechten aan hun laars lappen? We geven alvast drie actiepunten mee.

Scholen en ziekenhuizen

Saoedi-Arabië laat in het Midden-Oosten een spoor van mensenrechtenschendingen na. Eén van de meest schrijnende voorbeelden is het optreden van de door de Saoedi’s geleide coalitie in Jemen. Die coalitie pleegt oorlogsmisdaden met grootschalige bombardementen die ook volop burgerdoelwitten treffen. Scholen en ziekenhuizen worden doelbewust weggevaagd.

Het militaire arsenaal van Saoedi-Arabië dat ook in Jemen wordt ingezet, is al jarenlang opgebouwd door astronomische wapendeals met Westerse landen. Ook met ons land. Actiepunt 1 ligt dus voor de hand: spreek met de Belgische gewesten (die bevoegd zijn voor wapenhandel) een wapenembargo af zodat geen wapens die in Jemen kunnen worden gebruikt bij de Saoedi’s of andere leden van de coalitie terecht komen.

Live-tweets

Actiepunt 2 gaat over de vrouwen- en mensenrechtensituatie in Saoedi-Arabië zelf. Het gaat over mensen als Loujain al-Hathloul, een Saoedische activiste die in 2014 73 dagen vast werd gezet voor live-tweets die toonden hoe ze met de auto reed.

Echte verandering zal vooral moeten komen van de Saoedi’s zelf. Dat weten de leiders in Riyadh ook. Vandaar dat mensenrechtenverdedigers een bedreigde soort worden. Eén voor één verdwijnen ze, worden ze opgesloten, vervolgd voor de meest absurde aantijgingen, geïntimideerd of tot ballingschap gedwongen. Sommigen worden mishandeld of riskeren de doodstraf. Deze repressie is de laatste jaren nog opgevoerd en moet stoppen.

België moet hierop werken, niet alleen binnen internationale structuren zoals de VN, maar ook heel specifiek in de bilaterale contacten met de Saoedi’s. Voor elke Belgische delegatie die in contact komt met de Saoedi’s moet de opdracht zijn: neem de verdediging van mensenrechtenverdedigers op. En wees daarbij specifiek: noem een gewetensgevangene met naam en toenaam, zowel achter gesloten deuren als publiek. Maar weinig ‘westerse’ leiders durven de openlijke confrontatie aan te gaan. De ‘stille diplomatie’ faalt echter nergens zo duidelijk als in Saoedi-Arabië.

Mannelijke supervisie

Nu Saoedi-Arabië zijn zitje heeft in de Commissie voor de Status van de Vrouw moeten we dat vooral aangrijpen om de situatie van vrouwen in het land te verbeteren. Dat is actiepunt 3: laat ze zweten op het zitje dat ze kregen. De toestand van vrouwenrechten in het land is zo catastrofaal dat het moeilijk te bepalen is waar te beginnen. Het mannelijke ‘voogdijschap’ over vrouwen aanpakken zou een goed begin zijn: het afschaffen van de opgelegde mannelijke supervisie op zowat alles wat een Saoedische vrouw wil doen, kan de basis leggen voor verdere emancipatie. Intensieve vragen, onderzoeken en aanbevelingen hierover binnen de VN kunnen een efficiënt middel zijn. Dan hoeft hun verkiezing niet per se negatief te zijn.

Achter deze drie actiepunten moet een stevige motor komen te staan. Die motor draait enkel bij gratie van de bereidheid om de politieke prijs voor de mensenrechtenschendingen van de Saoedi’s drastisch op te drijven. Alleen als er imagoschade, politieke en eventueel economische gevolgen dreigen voor de machthebbers, kunnen we verandering verwachten. Als onze beleidsmakers de grote verontwaardiging van het moment omzetten in even krachtige demarches voor deze actiepunten, dan zullen we écht een verschil maken voor de slachtoffers van de Saoedische mensenrechtenschendingen.

Wies De Graeve, directeur Amnesty International Vlaanderen