‘Deze Turkse vrouw viert haar verjaardag in de gevangenis, omdat ze streed voor de mensenrechten’

Idil Eser, directrice van Amnesty International Turkije, heeft zonet haar verjaardag gevierd in de gevangenis. ‘De beschuldigingen zijn uit de lucht gegrepen. Mensenrechten verdedigen is geen misdaad’, schrijft Wies De Graeve.

Tweehonderd verjaardagsfeestjes in 27 landen. Dat klinkt als een hele speciale verjaardag, niet? Het overkomt Idil Eser, de directrice van Amnesty International Turkije. Vandaag zaterdag 14 oktober is het haar verjaardag en die wordt wereldwijd gevierd, maar het is een gitzwart feest. Idil zit al meer dan 100 dagen vast in een Turkse cel, enkel omwille van haar strijd voor mensenrechten.

Aan het begin van deze zomer viel de Turkse politie binnen op een workshop van mensenrechtenorganisaties op het eilandje Büyükada in Istanboel. De workshop ging over digitale veiligheid en informatiebeheer. Dat is het soort workshops waarvan er elke dag honderden worden gegeven in de wereld. Tien aanwezigen werden opgepakt, allemaal leidersfiguren van het Turkse middenveld. Ook Idil werd in de boeien geslagen.

Ik ontmoette Idil voor het eerst ongeveer een jaar eerder op een internationale bijeenkomst van Amnesty-directeurs in Barcelona. Tijdens die conferentie, op 15 juli 2016, vond een couppoging plaats in Turkije. Een groep militairen probeerde de macht te grijpen en het kwam tot bloedig geweld. Daarbij vielen honderden doden en gewonden.

Achteraf had de Turkse overheid uiteraard de taak om de veiligheid van de burgers te garanderen, maar ze greep de mislukte coup ook aan om een ongeziene repressie- en zuiveringsgolf te starten.

In de nasleep van de couppoging werden meer dan 50.000 mensen gevangen gezet. Meer dan 100.000 ambtenaren werden ontslagen. Meer dan 180 mediakanalen en ongeveer 3.800 ngo’s werden opgedoekt. Elke dissidente stem lijkt sinds de mislukte staatsgreep vogelvrij verklaard.

‘Mensenrechten verdedigen is geen misdaad’

Toen we in de zomer van 2016 vanuit Barcelona de couppoging ‘live’ volgden, stak Idil haar bezorgdheid niet onder stoelen of banken. In de eerste plaats wilde zij, en heel Amnesty International met haar, dat de verantwoordelijken voor deze coup werden opgepakt en gestraft na een eerlijk proces. Gerechtigheid voor de vele slachtoffers van die nacht van 15 op 16 juli 2016 is prioritair. Maar tegelijk zag ze hoe de repressiemachine meteen na de couppoging elke terughoudendheid liet varen. Uiteindelijk werd ze er deze zomer ook zelf slachtoffer van.

Idil wordt vastgehouden omwille van vermeende betrokkenheid bij ’terroristische’ activiteiten die in verband worden gebracht met de couppoging. Ze riskeert tot 15 jaar cel. De beschuldigingen zijn een samenraapsel van uit de lucht gegrepen feiten en rechtvaardigen op geen enkele manier haar aanhouding en voorhechtenis. Mensenrechten verdedigen is geen misdaad.

‘Amnesty staat enkel aan de zijde van mensenrechten’

De mensenrechtensituatie in Turkije is al heel lang precair in de Turkse context van interne spanningen en conflict. Het verleden is een verhaal van staatsgrepen en buitensporig geweld. De complexe polarisering in het land leidt onder meer tot terreuraanslagen, repressie, beknotting van de persvrijheid en aanvallen tegen het middenveld.

Amnesty staat niet aan deze of gene zijde in Turkije. Wij staan enkel aan de zijde van de mensenrechten. Dat deden we vroeger al en dat zullen we ook blijven doen. En we blijven doorgaan tot Idil en alle andere Turkse mensenrechtenverdedigers vrij zijn.

Vanuit de extreem beveiligde Silivri gevangenis in de buurt van Istanboel liet Idil ons weten: ‘Mijn verblijf in de gevangenis zorgt er voor dat ik nog meer vastberaden ben om op te komen voor mensenrechten.’ Over heel de wereld vieren we vandaag haar verjaardag om haar te steunen. En we geven niet op tot ze vrij is en weer de mensenrechten in Turkije met vuur kan verdedigen.