Debat gefactcheckt: Trump blijft leugenkampioen, ook Harris maakt uitschuivers

Een duidelijke winnaar leverde het eerste televisiedebat tussen presidentskandidaten Kamala Harris en Donald Trump niet op. Grote verliezer was, zoals wel vaker in de Amerikaanse politiek, de waarheid. Aperte leugenaar Trump stelde niet teleur, maar ook Harris ging soms kort door de bocht.

CNN telde meer dan dertig leugens van ex-president Donald Trump (Republikein) in het televisiedebat van dinsdagnacht. Volgens hun factcheckredactie was de presidentskandidate voor de Democraten Kamala Harris ‘veel accurater dan Trump’. Al werd ook zij betrapt op een leugen en op meerdere misleidende stellingen.

Live voor tv-kijkend Amerika werd Trump door de interviewers van het organiserende ABC tweemaal berispt voor leugens. Die directe ontmaskeringen zijn veel belangrijker dan de haarkloverij over statistieken in de talloze factcheckartikelen die post factum op de nieuwssites verschenen.

Kamala Harris duwt Donald Trump in de verdediging in vurig debat: ‘Wereldleiders lachen met hem’

Vroeg in het debat werd het uiterst gepolariseerde abortusthema aangesneden. Trump beweerde dat in sommige Democratische staten een abortus mogelijk is ‘in de negende maand’ en dat Harris’ running mate Tim Walz voorstander is van ‘executie na de geboorte’. De interviewer zei dat ‘het in geen enkele Amerikaanse staat legaal is om een kind te vermoorden na de geboorte’. Waarop Harris sneerde dat het haar niet verbaasde een ‘hoop leugens’ te horen van haar tegenkandidaat.

In negen Amerikaanse staten, waaronder Minnesota waar Walz gouverneur is, er geen wettelijke limiet op de termijn voor abortus. Maar dat wil niet zeggen dat abortussen in de negende maand er ook voorkomen. Abortussen heel laat in de zwangerschap zijn dure en complexe medische ingrepen, die zeer beperkt worden gebruikt wanneer de vrouw in levensgevaar is of de foetus wordt verwacht het niet te overleven.

Een tweede leugen van Trump, die meteen live werd ontkracht, ging over een opgeblazen gerucht over migranten in Springfield, Ohio. Haïtiaanse migranten zouden er katten en honden eten. Trumps running mate J.D. Vance had die onzin online aangezwengeld. Enig bewijs is er niet voor. Bovendien wezen de ABC-interviewers op een statement van een woordvoerder van de stad Ohio en de lokale politie dat er ‘geen geloofwaardige meldingen of specifieke beweringen zijn over huisdieren die gewond of mishandeld zijn door individuen uit de migrantengemeenschap’.

‘Manipulatie’

De enige harde leugen van Harris was dat Trump het Oval Office verliet ‘met het slechtste werkloosheidscijfer sinds de Grote Depressie (1929 tot 1939, nvdr.)’. Toen Trumps regeerperiode afliep in januari 2021 bedroeg de werkloosheidsgraad in de Verenigde Staten 6,4%. Terwijl de werkloosheidsgraad in april 2020, door de covidpandemie, 14,8% bedroeg. In die periode gingen bijna 22 miljoen Amerikaanse jobs verloren. Tegen het einde van Trumps ambtstermijn was die werkloosheidsgraad dus weer sterk gedaald.

Trump beweerde dan weer dat tijdens het presidentschap van Joe Biden, met Harris als vicepresident, ‘de inflatie wellicht het ergste was in de geschiedenis van de VS’. In juni 2022 piekte de jaarlijkse inflatie tot ongeveer 9%, maar met de olieschaarste eind jaren ‘70 en begin jaren ‘80 piekte de inflatie tot wel 14,5%.

Trump herhaalde ook zijn eerdere claim dat Harris en Biden jobstatistieken zouden hebben gemanipuleerd. Dat hun regering 818.000 jobs gecreëerd zou hebben, zou een leugen zijn. Waar kwam dat cijfer vandaan? Het federale agentschap dat arbeidscijfers monitort, had in augustus – nota bene tijdens de Democratische conventie waarop Harris werd voorgesteld – de toename van jobs in 2023 neerwaarts bijgesteld tot 818.000 banen. Het ging echter om een jaarlijkse procedure om de cijfers te verfijnen en er was geen sprake van ‘bedrog’.

Harris op haar buurt zei dat onder Trump het handelstekort (het verschil tussen de geldwaarde van de invoer en de uitvoer van een land) ‘een van de hoogste was in de Amerikaanse geschiedenis’. In 2020 was dat onder Trump 654 miljard dollar, maar onder Harris als vice-president was het handelstekort nog groter met het record in 2022 van 945 miljard dollar.

Meer olie

In het debat viel het woord ‘hoax’ eenmaal. Harris zei dat Trump eerder had gezegd dat ‘klimaatverandering een hoax is’. Dat herhaalde Trump dinsdagnacht niet, maar tijdens zijn presidentscampagne in 2015 en 2016 deed hij inderdaad meermaals die uitspraak.

Volgens Trump wil Harris fracking, de omstreden methode om gas en olie uit ondergronds gesteente te halen door scheurtjes te creëren, verbieden. Toen Harris in 2019 nog senator was, wilde ze fracking inderdaad verbieden. Maar ze veranderde haar mening toen ze running mate werd van Biden in 2020. In een interview bij CNN op 29 augustus 2024 herhaalde ze: ‘Ik ga fracking niet verbieden’.

Dat een mogelijk presidentschap van Harris geen zegen is voor het klimaat, bleek ook toen ze zich fier op de borst klopte dat onder Bidens presidentschap er ‘de grootste toename in binnenlandse olieproductie in de geschiedenis was’. Dat klopt maar half. De VS produceerden in 2023 meer ruwe olie dan eender welk land ooit. Biden gaf meer vergunningen om olie te boren op publieke grond dan Trump over eenzelfde periode. Uit historische data blijkt echter dat de jaarlijkse toename in olieproductie groter was tijdens het presidentschap van Trump en Barack Obama.