Zelfs van de eenvoudigste dingen heeft Donald Trump geen benul, zegt Bob Woodward, auteur van Angst, het veelbesproken boek over de Amerikaanse president. ‘Ik heb nog nooit een Witte Huis gezien dat zo slecht functioneert.’
In 1973 liet Bob Woodward de Verenigde Staten op hun grondvesten daveren door samen met Carl Bernstein het Watergateschandaal bloot te leggen. De twee journalisten van de Amerikaanse krant The Washington Post ontdekten dat de Amerikaanse president Richard Nixon zijn Democratische tegenkandidaat voor het presidentschap had laten afluisteren. Door de onthullingen moest Nixon aftreden.
Nu maakt Woodward furore met zijn nieuwe boek Angst: Trump in het Witte Huis. Daarin schetst de 75-jarige journalist op basis van gesprekken met tientallen regeringsfunctionarissen een onthutsend beeld van het presidentschap van Trump. In het Witte Huis blijkt iedereen elkaar te wantrouwen en koesteren heel wat ervaren mensen een diepe minachting voor een president die maniakaal met Twitter bezig is en die zelfs door zijn eigen advocaat een leugenaar wordt genoemd. In Amerika heeft het boek alle verkooprecords gebroken en ook in ons land is het een groot succes.
Na Watergate schreef u boeken over de presidenten George W. Bush en Barack Obama. Bijna niemand kent de Amerikaanse politiek zo goed als u en heeft zo veel toegang tot hooggeplaatste bronnen. Hoe verschilt Trump van zijn voorgangers?
Bob Woodward: Nixon was de ergste. Hij was een crimineel die de wet overtrad. Hij heeft zijn macht als president misbruikt om wraak te nemen op de Democraten en de verkiezingen te manipuleren. Van Trump weten we nog niet of hij criminele feiten heeft gepleegd. Dat zal uit het FBI-onderzoek van Robert Mueller naar de Russische inmenging in de verkiezingen moeten blijken. Maar we weten wel welke richting Trump het land uit stuurt en dat de chaos in zijn regering groot is. Ik heb nog nooit een Witte Huis gezien dat zo slecht functioneert. Trump heeft zelfs van de eenvoudigste dingen geen benul. We kunnen ons dat maar beter snel realiseren.
Door uw onderzoek naar Watergate moest Nixon aftreden. Zouden soortgelijke onthullingen nu hetzelfde resultaat opleveren? Of zou u gewoon op Fox News belasterd worden?
Woodward: Carl Bernstein en ik zijn twee jaar en twee maanden bezig geweest om Watergate uit te spitten. In de politiek is dat een eeuwigheid. Vervolgens duurt het erg lang voor die informatie doorsijpelt. Sinds mijn boek uit is, krijg ik Google-alerts telkens wanneer er iets over verschijnt in de media. Onlangs kreeg ik het bericht dat de Marquette Mining Journal over Angst had geschreven. Dat is een krant uit Michigan, een van de staten die Trump gewonnen heeft. Langzaam maar zeker dringt in Amerika door hoe het er in het Witte Huis aan toe gaat. Dat zal een impact hebben, alleen kan het even duren.
Ook vóór Trump klaagden presidenten over de kritische media, maar zij accepteerden altijd dat de pers onafhankelijk is. Trump is een regelrechte oorlog begonnen tegen de pers: alles wat niet in zijn kraam past, is fake news. Veel Republikeinen zullen uw boek als fictie bestempelen, omdat ze niet willen geloven dat het waar is.
Woodward: Het is niet mijn job om na te denken over de oorzaken van die evoluties. Dat moet de politiek doen. Maar voor de volledigheid wil ik toch het volgende zeggen: in mijn boek beschrijf ik hoe hooggeplaatste stafleden erg harde uitspraken doen over Trump. Achteraf beweerde onder andere de minister van Defensie James Mattis dat hij die dingen niet gezegd heeft. Maar daarmee probeerde hij louter zijn politieke overleven veilig te stellen.
De kandidatuur van Brett Kavanaugh voor het Amerikaanse Hooggerechtshof leidde tot een enorme polarisatie. Republikeinse en Democratische senatoren scheldden elkaar zelfs de huid vol. Hoe denkt u daarover?
Woodward: Kijk, ik ben een verslaggever. Ik bericht over de feiten. Ik hoop dat mensen daardoor zullen kunnen begrijpen wat er fout gelopen is en welke lessen we daaruit kunnen trekken.
In uw vorige boeken was u voor elke president kritisch. Bill Clinton kwam naar voren als iemand die intelligent maar niet gedisciplineerd was. George W. Bush vertrouwde dan weer op zijn buikgevoel om beslissingen te nemen. Trump heeft dezelfde gebreken. Waarom is dat in zijn geval zoveel alarmerender?
Woodward: Presidenten zijn steeds machtiger geworden. Trump is de negende president over wie ik schrijf, en hij heeft veel meer bevoegdheden dan Nixon. Daarom is hij veel gevaarlijker.
Vroeger kon enkel het Congres beslissen of Amerika een oorlog zou beginnen of een handelsovereenkomst zou stopzetten. Nu kan de president dat. Daarenboven is de uitvoerende macht steeds sterker geworden, waardoor de president eigenhandig wetten kan doorduwen.
Woodward: Ja, en Trump heeft nooit een politieke functie gehad voor hij president werd. Daardoor is hij extreem zelfbewust geworden: ‘Iedereen zei dat ik geen president kon worden, maar ik heb het toch gedaan!’ Hij is gaan geloven dat hij altijd gelijk heeft. Hij kan niet vatten dat hij heel wat dingen tragisch verkeerd begrijpt. Zo snapt hij niet wat een handelstekort is of hoe belangrijk de NAVO is.
Begrijpt hij het concept veiligheid? Trump lijkt te denken dat je alles kunt oplossen met een hoge muur.
Woodward:Dat klopt. Onlangs heb ik me afgevraagd hoe we presidenten moeten beoordelen. Het belangrijkste criterium is hoe ze zich gedragen als er een crisis uitbreekt, zoals bij de aanslagen van elf september of tijdens de financiële crisis. Maar als je ziet hoe Trump zich gedraagt nu alles nog goed gaat, mag je er niet aan denken wat er zal gebeuren als hij met een crisis te maken krijgt. God sta ons bij dan. Vanuit het Witte Huis zal hij niet veel hulp krijgen. Zijn ploeg is geen team. Niemand werkt samen, iedereen wantrouwt elkaar. Trump en zijn Witte Huis vormen een gigantisch risico.
Zijn de Amerikanen zich daar voldoende van bewust?
Woodward:Nee. Op mijn tweeëntwintigste, net na de universiteit, ben ik bij de marine gegaan. Ik zat op een schip dat in het geval van een nucleaire aanval dienst moest doen als commandocentrum voor de president. Ik bewaakte de nucleaire codes. Sindsdien besef ik zeer goed welke enorme impact een president kan hebben.
U beschrijft hoe Trump bijna een atoomoorlog veroorzaakt heeft, enkel en alleen omdat hij zich niet bewust is van de gevolgen van zijn daden.
Woodward:Trump stond op het punt te tweeten dat hij de families van de Amerikaanse troepen in Zuid-Korea wilde terugtrekken. Op 4 december kregen de Amerikanen via geheime diplomatieke kanalen een bericht dat de Noord-Koreanen dachten dat dat de voorbode was van een grote aanval en dat ze met kernwapens zouden terugslaan.
De wereld was één tweet verwijderd van een nucleaire oorlog?
Woodward:Ja. Toch zag ik Trump onlangs op tv verkondigen dat we bijna een oorlog met Noord-Korea hadden. Hij schepte op dat hij dat had vermeden door met Kim Jong-un te onderhandelen.
Volgens uw boek willen veel stafleden in de regering en in het Witte Huis Amerika redden van Trump. Een bekend voorbeeld is Gary Cohen. De voormalige economisch adviseur van de president heeft documenten van zijn bureau geplukt om te vermijden dat Trump een vrijhandelsovereenkomst met Zuid-Korea zou beëindigen. Maar zijn die mensen echt zo begaan met Amerika? Waarom proberen ze Trump dan niet buiten te werken, in plaats van zijn presidentschap mogelijk te maken?
Woodward:Presidenten hebben enorm veel macht, zowel in het Witte Huis als in de wereld.
En dat vinden zijn medewerkers te verlokkelijk?
Woodward:In de politiek gaat alles erg langzaam. Ook bij Nixon waren de meeste van zijn wandaden al bekend voor de politiek daaruit de consequenties trok.
Veel insiders in Washington denken dat je Trump gewoon moet uitzitten en dat het daarna weer business as usual zal zijn. Kan dat nog, na alles wat er is gebeurd?
Woodward: Dat weet ik niet. Zoals ik al zei: ik onderzoek en schrijf over de feiten. Ik hoop dat dat zal helpen om de fouten in het systeem te vinden en op te lossen.
U maakt een erg duidelijk onderscheid tussen verslaggevers en commentatoren. U vindt het belangrijk om neutraal te zijn, zodat u met autoriteit over de gebeurtenissen kunt schrijven. Vandaag worden journalisten steeds meer in kampen onderverdeeld. Maakt dat neutraliteit niet moeilijker?
Woodward: Dat wordt inderdaad moeilijker. Veel goede journalisten zijn hysterisch geworden door Trump. Dat zie je elke dag op televisie.
Was het moeilijk om te praten met de medewerkers van Trump?
Woodward: Na de verkiezing van Trump heb ik me ver gehouden van al het geruzie op televisie en ben ik niet meer naar talkshows gegaan. Toen ben ik begonnen met belangrijke mensen op te bellen, zoals ik altijd doe. Er was een medewerker van Trump die ik al vaak aan de telefoon had proberen te krijgen, maar dat was nooit gelukt. Uiteindelijk belde ik hem om elf uur ’s avonds op. Ik vroeg of hij wilde praten en het liefst van al nu. ‘Ik woon vier minuten van u vandaan’, zei ik. Hij was zo verrast dat ik wist waar hij woonde, dat hij onmiddellijk toestemde om me te zien.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
