De weldoende terugkeer van ‘The Daily Show’-presentator Jon Stewart

Na slechts drie afleveringen van The Daily Show is al duidelijk hoe nuttig de terugkeer van smaakmaker Jon Stewart wel is. Eerst werkte hij de Biden-aanhang op de zenuwen. Vervolgens kreeg hij les in hielen likken van Tucker Carlson. Voor de derde aflevering pikte hij een ‘licht’ onderwerp op: een oplossing voor de oorlog in Gaza. Stewart biedt de geplaagde onderdaan van Absurdistan enige verpozing.

Hij herbegon, na een afwezigheid van 9 jaar, met een laconiek ‘Waar was ik ook weer gebleven?’

De vernieuwde kennismaking duurde maar even. Stewart stortte zich voeten vooruit in de lamentabele keuze voor het VS-presidentschap, met Joe Biden en Donald Trump als de gedoodverfde, recordoude kandidaten. Dat is de opgegeven reden voor Stewarts onverwachte terugkeer naar The Daily Show, hij wil negen maanden lang, tot en met de verkiezingen in november, zijn licht laten schijnen over de politieke ongerijmdheden van het moment. Niet elke dag, zoals hij tot negen jaar geleden deed, maar enkel op maandag.

En zo startte hij goed twee weken geleden met de leeftijd van de kandidaten.

Hij illustreerde het falende geheugen van Biden met lapsussen van Trump die zich tijdens een ondervraging in een rechtszaak niet herinnerde dat hij ooit had beweerd een van de beste geheugens ter wereld te hebben.

De huidige president, die na een vernietigend rapport wilde tonen dat hij geen haperend geheugen had, eindigde een persontmoeting door de Egyptische president Sisi tot president van Mexico om te dopen. Hij had en passant het Israëlisch geweld in Gaza als ‘overdreven’ omschreven, een term die volgens Stewart eerder thuishoorde bij een aanstellerig rockoptreden dan bij een bloedblad.

‘Het is niet gek te denken’, zei Stewart, ‘dat de oudste kandidaten ooit’ mentaal minder scherp zijn. ‘Ze breken het vorige record, dat ze zelf vestigden, met vier jaar’. ‘Het is aan de kandidaten om de zorgen bij de bevolking hieromtrent te weerleggen, niet aan de kiezers om die zorgen niet te vermelden’.

Jon Stewart kicks off The Daily Show’s election coverage with a wellness check on America’s two chronologically challenged candidates: Joe Biden and Donald Trump. pic.twitter.com/RPmFodvVAy

— The Daily Show (@TheDailyShow) February 13, 2024

Stewart besloot dat segment met een close-up van ‘het maanlandschap’ van zijn eigen 61-jarige gezicht. ‘Kijk wat de tijd heeft aangericht’. En hij is ‘20 jaar jonger dan die motherfuckers’.

Les in volgzaamheid

Als relevantie zich laat meten in zere tenen, dan was dit relevante tv. Hoewel Trump en Biden aan dezelfde kritiek waren onderworpen wat mentale lapsussen betreft, viel toch op dat vooral sommige prominente Democraten niet gediend waren van de behandeling van hun leider. In zijn tweede aflevering somde Stewart enkele voorbeelden van hun ‘unanieme lof’ op. ‘Na negen jaar afwezigheid is er niets te zeggen over de “beide kampen gelijk”, frauduleuze Jon Stewart die Biden onderuithaalt, behalve: blijf alsjeblief nog eens negen jaar weg’, schreef de linkse podcaster Keith Olbermann. Trumps dissidente nichtje Mary Trump, die actief campagne tegen haar oom voert, was niet malser. ‘Niet alleen was Stewarts “beide zijden zijn gelijk”-retoriek niet grappig, het is een potentiële ramp voor de democratie’.

Dat alles was voer voor Stewart om in zijn tweede aflevering te focussen op gezagsgetrouwe, volgzame journalistiek. En wie beter om als voorbeeld te dienen dan Tucker Carlson, het boegbeeld van rechts, door Fox News ontslagen en sindsdien nog rabiater pro-Trump en pro-Poetin dan ooit tevoren. Carlson had net een gezagsgetrouw interview met de Russische president verspreid, waarin hij onder meer zonder verpinken de opperste leider van Rusland liet uitleggen dat de schuld voor de Tweede Wereldoorlog bij Polen lag. Carlson liet dat interview vergezeld gaan van jubelende videoberichten over de luxueuze metro van Moskou en over de Russische warenhuizen, die zoveel goedkoper zijn dan Amerikaanse, en winkelkarretjes hebben met munten, zodat er ‘een stimulans is om de karretjes terug te geven en ze niet mee te voeren naar je daklozenzone’.

Thank you, Tucker Carlson, for giving Jon Stewart this masterclass in journalism. pic.twitter.com/hxQYOzB29K

— The Daily Show (@TheDailyShow) February 20, 2024

Shoppingkarren met muntjes zijn vrij verspreid in de VS, maar blijkbaar niet op plaatsen waar Carlson shopt. En de automatische remmen die beletten dat die karren terugrollen op hellende loopbanden, waren het gejubel van Carlson evenmin waard – ze zijn ook ruim aanwezig in de VS . En die goedkope warenhuizen zijn alleen goedkoop voor wie een Amerikaans of Europees salaris verdient. Voor Russen, die een kwart van het VS-inkomen verdienen, zijn de goedkope voedselitems duur.

Carlsons stuurde zijn bewieroking van Rusland de wereld in enkele dagen voor het plotse overlijden van dissident Aleksej Navalny.

Maar daarover niet geklaagd. Jon Stewart vond zijn ideale voorbeeld van machtsgetrouwe niet-journalistiek, dat hem kon beschermen tegen de linkse kritiek dat hij de democratie in gevaar bracht door op de leeftijd van Biden te wijzen. Of toch geklaagd. Stewart noemde Carlson een oen (a dick) om te suggereren dat winkelkarretjes zonder muntjes dakloosheid stimuleren, en noemde de legendarisch vuile metro van New York ‘de prijs voor de vrijheid’.

Dat laatste leverde hem dit keer kritiek op van rechts, en in mindere mate links – er is niets inherent onvrij aan nette openbare voorzieningen.

Evenveel geld voor een golfer als voor Palestina?

Dan de derde aflevering, met niet één maar drie oplossingen voor de oorlog in Gaza.

Stewart liet zijn segment voorafgaan door een rist waarschuwingen. Hij vergeleek de vurige VS-reactie op Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne met de lauwe adviezen om het wat zachter aan te doen in Gaza. Hij toonde de onverzettelijkheid van Netanyahu, van Hamas, van christelijke fundamentalisten die hun hoop gesteld hebben op een spoedige eindtijd, de onmacht van de VN, en stelde vast dat er geen bom bestaat die ideeën vernietigt.

Na enkele omzwervingen kwam hij terecht bij Saudi-Arabië, dat bij herhaling heeft laten weten dat de Palestijnse kwestie de belangrijkste kwestie is voor de Arabische wereld. Maar dat allerrijkste land in de regio geeft een luttele 200 miljoen dollar per jaar aan Palestina? ‘Kan dat kloppen?’ vroeg Stewart zich af, ‘De Saudi’s hebben net zoveel gegeven aan Phil Mickelson’, de golfer die inderdaad een contract tekende voor plusminus 200 miljoen dollar.

De oplossingen stonden nog niet helemaal op punt, maar Stewart pleitte voor de oprichting van een soort NAVO voor het Midden-Oosten, METO, die zou instaan voor de bewaking van een vrede tussen een Palestijnse staat en Israël.

Kijkcijfers pieken

De eerste uitzendingen waren meer dan bekijkenswaardig, Wie gedacht had dat Stewart negen jaar had uitgezeten omdat de absurditeit van het Trumptijdperk satire onmogelijk maakt, werd aangenaam verrast. Dit was verre van belegen en bestoft, verre van nostalgisch. En dat Stewart slechts één dag per week op antenne gaat (de andere dagen blijft hij wel producer van The Daily Show) maakt dat de clichés van de uitzending en de relatief beperkte mimiek van de komiek niet de kans krijgen om te gaan vervelen. Ook qua kijkers was het een geslaagde comeback. Volgens The Hollywood Reporter werd de eerste aflevering op de dag zelf (een snelle heruitzending inbegrepen) 1,8 miljoen keer bekeken. Sindsdien is er over alle platforms heen 3 miljoen keer naar deze aflevering gekeken, met een grote toename van jongere kijkers. Een normale editie van The Daily Show zonder Stewart was in recente tijden een succes met 400.000 kijkers. De lokkende kracht van Stewart maakte dat ook op andere dagen van de week meer dan 460.000 mensen naar The Daily Show keken.