Duits bondskanselier Angela Merkel gaat na de parlementsverkiezingen op zoek naar een ‘Jamaica-coalitie’ van haar CDU/CSU met de liberalen van FDP en Die Grünen. Een loodzware opgave, maar Duitslandkenner Dirk Rochtus ziet ook opportuniteiten.
Na de parlementsverkiezingen in Duitsland ziet bondskanselier Angela Merkel zich genoodzaakt tot een coalitie met drie partijen, een onuitgegeven ‘Jamaica-coalitie’ (zwart-geel-groen) van CDU/CSU, FDP en Die Grünen. Een verderzetting van de aftredende coalitie met SPD is door die partij al uitgesloten en samenwerking met het extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) en het extreemlinkse Die Linke is voor Merkel geen optie.
Maar zo’n Jamaica-coalitie is op federaal niveau onuitgegeven in Duitsland en allerminst een logische samenwerking. Merkel mag zich aan pittige onderhandelingen verwachten.
Drie belangrijke breekpunten
‘Het zal voor Merkel de kunst zijn om zusterpartij CSU, de liberalen van FDP en de groenen op één lijn te laten lopen,’ zegt Dirk Rochtus, docent Internationale Politiek en Duitse Geschiedenis aan KU Leuven/Campus Antwerpen, aan Knack.be. Hij ziet drie belangrijke breekpunten: milieu, Europa en immigratie.
‘De groenen willen uiteraard sterk inzetten op meer bescherming van het milieu. FDP neemt het milieu ook ter harte, maar staat een andere aanpak voor. Zij vinden dat eventuele maatregelen niet ten koste van de industrie mogen gaan en zijn ook tegen energiesubsidies.’
Die Grüne willen dan weer dat er gestart wordt met de sluiting van alle twintig kolencentrales en dat er dan tegen 2025 geen enkele meer in bedrijf is, iets wat het FDP niet ziet zitten.
Wat Europa betreft, lijkt de kloof tussen beide partijen nog groter. ‘De Franse president Emmanuel Macron wil bijvoorbeeld naar een minister van Financiën voor de hele eurozone en is de FDP radicaal tegen. De groenen zijn veel meegaander in het Europese verhaal.’
‘De FDP wil tot slot strengere asielregels en een strenger optreden tegen immigratie, naar een Canadees systeem, terwijl de groenen zich ook hier veel soepeler opstellen.’
Merkel moet bovendien niet alleen de FDP, maar ook de Beierse zusterpartij CSU met de groenen verzoenen. Rochtus: ‘Door de opkomst van AfD zal het CSU wellicht voor een rechtsere koers kiezen en zij kunnen ook moeilijk doen bij de coalitievorming.’
Kansen
Hoewel FDP en Die Grünen weten dat Merkel hen nodig heeft en ze dus dwars kunnen liggen, ziet Rochtus ook opportuniteiten. ‘Het is een voordeel voor Merkel dat ze een coalitie moet ziet te vormen met twee partijen die gewonnen hebben. FDP haalde in 2013 de kiesdrempel van 5 procent niet en scoort nu meer dan het dubbele (10,5 procent), terwijl Die Grüne er met 0,5 procent op vooruitging, van 8,4 naar 8,9 procent. Dat maakt het voor hen gemakkelijker om hun verantwoordelijkheid op te nemen.’
‘En voor Merkel is dit een mooie uitdaging om economie en ecologie met elkaar te verzoenen’.
