‘De Syriërs betalen de bloedige prijs voor westers narcisme’

‘De politieke leiders en commentatoren in het Westen hebben geen idee wat ze aanrichten met hun dreigementen en steun voor een oorlog tegen Syrië. Nu al hebben ze de situatie laten escaleren’, betoogt Brendan O’Neill. ‘Ze gedragen zich zoals kinderen op het schoolplein: verstoken van de capaciteit voor koele analyse, met een volkomen gebrek aan diplomatieke discretie.’

Update: Sinds de publicatie van dit opiniestuk, over een mogelijke Westerse militaire interventie in Syrië na het gebruik van chemische wapens in de stad Douma door het Syrische regime, hebben de VS, Frankrijk en Groot-Brittannië vrijdagnacht de Syrische infrastructuur om chemische wapens te produceren gebombardeerd.

Van het voornemen van Westerse leiders om Syrië te bombarderen, is de nonchalance nog het gruwelijkst van alles. Oorlog, zo zou je denken, is een serieuze zaak. Daar begin je niet zomaar aan. Daar denk je over na. Daar voer je discussies over. Dan maak je eerst een goede afweging van de gevolgen. Maar daar lijkt nu geen enkele sprake van te zijn.

Zulke overwegingen zijn volstrekt afwezig in de Twitter-explosies van Donald Trump tegen ‘het beest Assad‘ en zijn eindeloze hints dat hij Rusland en Iran zal straffen voor hun steun aan Assad. Ze zijn volstrekt afwezig in de veelgeprezen belofte van de Britse premier Theresa May om de slachtoffers van de vermeende chemische aanval in Douma te wreken. Ze zijn volstrekt afwezig in de eis van commentatoren dat we Syrië moeten bombarderen, omdat het onze ‘morele verplichting’ zou zijn.

Deze toetsenbordimperialisten keren zich openlijk tegen een kritische analyse. Denken is voor lafaards, suggereren ze. We moeten nú actie ondernemen en laten zien dat wij goed zijn. In niets laten ze zien enig benul te hebben van de mogelijkheid dat alleen al hun oorlogstaal de situatie kan laten escaleren.

Dit is uiterst zorgwekkend. Ze gedragen zich zoals kinderen op het schoolplein: verstoken van de capaciteit voor koele analyse, met een volkomen gebrek aan diplomatieke discretie. We mogen dan wat neerbuigend gniffelen om al die tieners en beroemdheden die zelfs de meest oninteressante handelingen uit hun dagelijks leven op Instagram zetten, maar is het niet net zo’n teken van emotionele incontinentie wanneer de leiders van de machtigste landen op aarde hun intenties zomaar rondslingeren?

Niet politiek, maar PR

Eerst reageerde Trump op de vermeende chemische aanval van Assad door te tweeten dat hij een ‘zware prijs’ zou betalen, net als Rusland. Toen de Russen zeiden dat ze Amerikaanse raketten zouden neerschieten, twitterde Trump: ‘Maak je klaar Rusland, want [de raketten] komen eraan!’ Daarop zeiden vertrouwelingen van Theresa May, duidelijk met haar goedkeuring, tegen journalisten dat ze ‘militaire actie tegen Assad’ wil.

Dit, beste mensen, is hoe oorlog tegenwoordig wordt voorbereid: met een paar woorden op Twitter en een gelekte opmerking. En met voortdurend een schuin oog op het aantal retweets, in plaats van op de vraag wat het zou betekenen wanneer het Westen in een oorlog met Rusland verzeild zou raken.

Zo wordt de afweging over militaire interventies in de mondiale geopolitiek – een vraagstuk rondom leven en dood – het terrein van Twitter. Dat zowel Trump als May nu hun kinderachtige oorlogspraat hebben hervat (waarbij Trump zegt dat een aanval ‘wel eens snel’ zou kunnen plaatsvinden, of ‘helemaal niet zo vlug!’), is niet bepaald bewijs dat ze tot bezinning zijn gekomen.

Het benadrukt eerder de duizelingwekkende dwaasheid van hun eerdere opmerkingen. Die laten zich omschrijven als niet-verankerde, ondiplomatieke bedreigingen. Ze zijn een uiting van de veranderende opvatting van oorlog: niet een ‘politiek met andere middelen’, maar een ‘PR-campagne met andere middelen’.

Eerst dreigen, dan nadenken

Intussen zegt James Mattis, de Amerikaanse minister van Defensie, dat de Verenigde Staten nog steeds op zoek zijn naar bewijsmateriaal over wie de Douma-aanval heeft uitgevoerd. Ook zegt hij dat Washington zich zorgen maakt dat een Amerikaanse aanval op Syrië ‘uit de hand kan escaleren‘.

Dus ná de dreiging van oorlog tegen Assad komt de zoektocht naar bewijs dat Assad verantwoordelijk is voor Douma? Nádat Westerse leiders Rusland waarschuwen dat er raketten in aantocht zijn, komt de zorg dat zo’n actie misschien toch niet zo verstandig is?

‘Ga eerst dreigen, daarna pas denken’: dat lijkt me niet echt een logische volgorde of een nuttige politieke strategie, zeker niet bij internationale aangelegenheden. Toont dit niet op een schrijnende manier het verlies van enige diplomatieke gevoeligheid onder de politieke leiders in de eenentwintigste eeuw?

Als je Rusland bedreigt…

De waarheid is dat het te laat is om je zorgen te maken dat dingen ‘uit de hand kunnen escaleren‘. De escalatie is voltooid. Je kunt een land als Rusland niet bedreigen met waarschuwingen en beloften over raketten en verdrijving van hun diplomaten, en dan verwachten dat er geen gevolgen zijn.

Rusland is geen Libië of Somalië of Panama of een van de andere ‘onbeduidende’ landen die het Westen de afgelopen decennia heeft bedreigd. We hebben het hier over Rusland. Rusland heeft een internationale reputatie die het zal beschermen. Het heeft belangen in Syrië. Het is steeds meer bezorgd over wat de NAVO doet in de landen rond zijn landsgrenzen. Als je Rusland bedreigt – ‘raketten komen eraan!’ – dan is dat een serieuze, destabiliserende zaak.

Dat onze leiders dit niet lijken te weten, is angstaanjagend. Ze spelen met vuur en weten niet eens dat ze met vuur spelen.

Koude Oorlog naspelen

Wij zullen echter niet degenen zijn die lijden onder een militaire interventie. Het zullen de Syriërs zijn. De vastberadenheid van sommigen in het Westen om van Syrië een podium te maken waarop ze de Koude Oorlog (die ze zo missen) nog eens zouden kunnen naspelen, zal het Syrische conflict intensiveren.

Mijn voorspelling is dat meer landen zullen worden meegesleept in dit conflict. Sommige landen zullen een kans zien om Assad verder onder druk te zetten. Het zal Rusland verschansen, dat nu nog meer te verliezen heeft in Syrië dan voorheen. Rusland zal zichzelf nu niet alleen zien als steunpilaren van Assad in Syrië, maar ook als verdediger van zijn integriteit. Het zal Turkije verder de regio in trekken, te zien aan Turkse ministers die Trump navolgen en zeggen dat Assad moet vertrekken. Het zal Iran ervan overtuigen dat Syrië de plaats is waar het zijn regionale macht moet tonen, aangezien dit nu de plaats is waar het Westen zijn regionale macht ter discussie stelt.

‘Onze gedeelde schaamte’

Hoe dan ook zullen mensen sterven als gevolg van de kinderachtigheid van de politieke leiders in het Westen. En waar zullen ze voor sterven? Niemand gelooft serieus dat een paar bommen levens zullen redden of de oorlog zullen beëindigen. De bommen zijn dan ook niet ontworpen om dat te doen. Hun enige doel is om een bericht over onszelf te verzenden. De bommen zullen in wezen militaristische persberichten, bedoeld om een verklaring af te leggen over de schijnbare morele ernst van de westerse wereld.

Douma is ‘onze gedeelde schaamte’, beweert een schrijver voor The Guardian die volhoudt dat een militaire aanval onze ‘morele verplichting’ is. Douma is ‘een aanval op het geweten van de wereld’, zegt een kop. Douma’s ‘dode kinderen (…) berispen ons op onze tv-schermen’, zegt weer een andere commentator.

Wat een narcisme. Ze denken werkelijk dat deze oorlog over hén gaat. Ze willen bommen op Syrië, niet omdat ze denken dat een dergelijke actie de crisis zal oplossen – ze geven vaak toe dat dit niet zal gebeuren – maar omdat ze hopen dat het hun geweten zal sussen. Dus laten we het makkelijker voor hen maken om in de spiegel te kijken.

Dat het gepraat en gedreig over oorlog de zaken erger zullen maken, is voor hen onbelangrijk. Het enige dat telt, is dat zij zich goed voelen. Voor dit narcisme betalen de Syriërs – en vele anderen met hen – een bloedige prijs. Dat doen ze al. De inzet is al verhoogd. De escalatie is al ingezet.

Als je zo nodig schaamte wilt voelen, schaam je dan als je hieraan hebt bijgedragen.