De strijd van Trump tegen diversiteitsbeleid: ‘Wit Amerika voelt zich in het nauw gedreven’

‘De strijd tegen woke en diversiteit bij de overheid is een wanhoopspoging van Trump om de macht van wit Amerika te behouden,’ zegt Amerikadeskundige Kenneth Manusama.

Donald Trump doet zijn campagnebelofte gestand om een einde te maken aan wat hij de ‘illegale en immorele discriminatie van witte mannen’ noemt. Via presidentiële decreten maakte hij al op de dag van zijn inauguratie een einde aan federale diversiteits- en inclusieprogramma’s.

Federale ambtenaren van zogeheten DEI (Diversity,equity and inclusion)-afdelingen zijn per direct met verlof gestuurd. De betreffende overheidswebsites en socialemediakanalen moesten op zwart gaan. Daarmee wordt een progressief stokpaardje van vorig president Joe Biden afgevoerd.

Trump wil dat competentie weer de leidraad wordt in Washington. De president verbiedt voortaan ‘het werven en selecteren, alsook bevorderen van ambtenaren op basis van ras, sekse, genderidentiteit, seksuele voorkeur of geloofsovertuiging.’ En deze maatregelen tegen diversiteitsbeleid bij de federale overheid zijn volgens Trump nog maar het begin.

Toch voert de president volgens volkenrechtjurist en Amerikakenner Kenneth Manusama een tot mislukken gedoemd achterhoedegevecht. ‘De langetermijnontwikkelingen in de Amerikaanse samenleving wijzen juist richting meer diversiteit en minder macht voor witte mannen.’

Wat hielden die diversiteitsprogramma’s bij de overheid precies in?

Kenneth Manusama: Het gaat vooral over personeelsbeleid en ervoor zorgen dat je organisatie zo veel mogelijk een afspiegeling is van de maatschappij. In de Amerikaanse samenleving staan historisch gezien bepaalde minderheden, met name de erfgenamen van tot slaaf gemaakten, op achterstand. Voor deze Afro-Amerikanen is het niet zo makkelijk om door te dringen in de federale bureaucratie. DEI heeft iets van positieve discriminatie, maar niet zo verregaand. Het is veeleer het idee dat bij gelijke competenties en gelijke geschiktheid de kandidaat uit de diversiteit gelijke kansen krijgt.

Dat beleid moet er ook voor zorgen dat bijvoorbeeld lgbtqi+-personen en met name transgenderpersonen zich ook goed voelen binnen een organisatie. Dat beleid is al van voor het presidentschap van Joe Biden een doorn in het oog van de Republikeinen.

Maar nu staat de aanval op DEI en zogenaamd woke-beleid centraal in de agenda van de nieuwe president. Zullen veel mensen hun baan verliezen bij de federale overheid?

Manusama: Kijk, nu al is de speciale dienst die toezicht moest houden op de DEI-programma’s binnen de federale overheid grotendeels met betaald verlof gestuurd. Die mensen is letterlijk gezegd: je krijgt betaald, maar ga naar huis, je kan en mag hier niets meer doen. Zij raken straks dus ofwel hun baan kwijt, al is er wel federaal ontslagrecht en kom je niet zo snel van ambtenaren af als van medewerkers in de privésector, ofwel moeten ze op andere afdelingen aan de slag.

De afgelopen uren is ook een memo uitgegaan naar ongeveer alle federale overheidsdiensten. De boodschap daarbij aan alle federale ambtenaren: als er toch nog initiatieven zijn op het vlak van DEI, laat het ons weten. Er is eigenlijk een verklikkerslijn geopend. Dan kun je je misschien een beetje voorstellen hoe minderheden die in het federale ambtenarenapparaat werken, zich nu voelen. Het moet verschrikkelijk zijn.

Volgens sommige waarnemers doet dit denken aan de jacht op communisten binnen de overheid in de jaren 1940-50.

Manusama: Dat lijkt me een terechte vergelijking. Het is in vele opzichten ook een soort terugwerpen naar de tijd van vóór de burgerrechtenbeweging of een perverse omkering van die beweging. Het principe van Trump en de Republikeinen dat alles kleurenblind moet zijn, dus dat een onderscheid maken tussen mensen van kleur en witte mensen gewoon illegaal is, betekent dat als een witte Amerikaan zich gediscrimineerd voelt, hij dat onder de burgerrechtenwetten zou kunnen aankaarten. Dat is een omdraaiing van de hele bedoeling van de burgerrechtenbeweging. En dat is wrang.

Het is belangrijk dat mensen beseffen dat dit pleiten voor de kleurenblindheid van het federale ambtenarenapparaat, met nieuwe wetten en regels, in de praktijk een poging is om de macht van wit Amerika te behouden. En om minderheden ook minderheden te houden.

Pete Hegseth, de Fox News-anker met agressieve tatoeages die het VS-leger wil bevrijden van ‘woke generaals’

Volgens de Republikeinen is DEI gewoon doorgeschoten ideologische identiteitspolitiek, waarbij mensen worden aangenomen op basis van huidskleur of seksuele geaardheid, in plaats van op basis van kwalificaties.

Manusama: Dat is het plaatje dat de Republikeinen de afgelopen 5 tot 10 jaar hebben geschetst. Maar DEI was gewoon een overigens heel langzame correctie op de discriminatie van minderheden. Het gaat ook niet alleen over personeelsbeleid. In de schoolboeken komt er in sommige staten nu ook veel minder aandacht voor het lot van de zwarte bevolking en voor het idee dat Amerika een verleden heeft met ontzettende discriminatie en racisme. Dat willen Republikeinen uit de schoolboeken hebben.

Dit gaat allemaal om machtsbehoud van wit Amerika. Met het perspectief dat ze die macht eigenlijk onvermijdelijk gaan verliezen in de nabije toekomst, vanwege de demografische ontwikkelingen in Amerika. Het is één grote wanhoopspoging om dit machtsverlies alsnog te voorkomen.

Na de speech van Trump: ‘Een progressieve elite heeft jarenlang ethische standpunten opgedrongen die haaks staan op de waarden van gewone mensen, en dat wreekt zich nu’

Of waait er een nieuwe culturele wind in de Verenigde Staten en heeft antiwoke de cultuuroorlog gewonnen?

Manusama: Dit lijkt wel een climax van de cultuuroorlog die al langer aan de gang is. Maar onder antiwoke wordt ook bijvoorbeeld anti-abortus verstaan. Terwijl de meerderheid van Amerika voor een abortusrecht is. We hebben tegenwoordig ook het homohuwelijk in Amerika. Daar zijn 60 procent van de Amerikanen voor.

Amerika is redelijk progressief geworden en dat zet zich alleen maar door. Met immigratie wordt het soms iets minder, omdat veel Latino’s wel wat conservatief zijn, maar de trend is duidelijk. Het oude, ‘White Anglo-Saxon Protestant’ Amerika, is heel duidelijk aan het veranderen. Daartegen ageren Trump en zijn medestanders. Ze voelen zich in het nauw gedreven.

Maar vergeet niet dat Trump en zijn Make America Great Again-beweging ook een minderheid is binnen de Republikeinse Partij. Weliswaar de minderheid die op dit moment de hele partij in haar macht heeft. Maar de vraag is toch in hoeverre deze anti-diversiteitsmaatregelen worden geaccepteerd in de brede samenleving, als daarmee de vooruitgang van minderheden tot stilstand komt. Of als er straks niet genoeg competente mensen meer kunnen worden gevonden omdat er niet verder wordt gekeken dan alleen maar witte Amerikanen, gesteld dat men het spel echt te kwader trouw gaat spelen.

Dat zal ook gevolgen hebben voor de slagvaardigheid van het ambtenarenapparaat. De onvrede daarover kan zich, over twee jaar alweer, vertalen in hoe de Amerikanen stemmen bij de Midterm-verkiezingen.