‘De rebellieën in het Midden-Oosten zijn niet altijd een marionettenspel waarbij de grootmachten aan de touwtjes trekken’

De falende staten in het Midden-Oosten zijn een dankbare voedingsbodem voor rebellieën. Dat bewijst eens te meer de snelle opmars van HTS in Syrië.

Wie meende dat de machtspolitiek in het Midden-Oosten zich beperkte tot strijdende staten zoals Israël en Iran, zal verrast hebben opgekeken bij de recente oplaaiing van het geweld in Syrië.

Het offensief van de islamitische rebellengroep Hayat Tahrir al-Sham breidde zich de afgelopen dagen onverwacht snel uit vanuit het noordwesten in de richting van Aleppo en Idlib. De groepering, ook bekend als HTS, had in die hoek van het land al langer een machtsbasis, naast het door Turkije gesteunde Syrische Nationale Leger, SNA.

De grootmachten spelen voorlopig de vermoorde onschuld. Hoewel sommige bronnen achter het offensief de hand van de Verenigde Staten zien, die via Syrië onrechtstreeks Rusland willen treffen, is dat niet waarschijnlijk. De rebellen nemen immers ook de pion van de Amerikanen, de Koerden, in het vizier.

Ook Turkije wast zijn handen in onschuld. Hoewel het de rebellen lange tijd heeft gesteund als buffer tegen de Koerden, heeft dat land de voorbije jaren gepoogd om de relaties met Syrië te normaliseren en roept het op tot dialoog. Ankara heeft baat bij het behoud van de fragiele machtsbalans die in Syrië was ontstaan.

De rebellieën in het Midden-Oosten zijn niet altijd een marionettenspel waarbij de grootmachten aan de touwtjes trekken. Zij wijzen vooral op de zwakte van bepaalde staten en de ruimte die andere spelers daardoor krijgen. Dat geldt voor Syrië, maar ook voor Libanon, waar Hezbollah ondanks de Israëlische aanvallen een staat binnen de staat blijft.

Dat gaat ook op voor Irak, waar tal van afdelingen van Islamitische Staat wortel blijven schieten tussen het puin van de verpulverde staatsstructuren. Tot nu toe onderdrukten de Verenigde Staten de terreurbeweging met bommencampagnes en door steun te geven aan de Koerden en de Irakese regering, maar of Donald Trump die inspanning zal blijven leveren, is allerminst duidelijk.

Het wordt tijd dat we ons vragen stellen bij de houdbaarheid van die onderdrukkingsstrategie. Vaak maken de regeringen op wie we rekenen om allerlei rebellen en terreurorganisaties onder de knoet te houden de situatie alleen maar complexer. Hun repressie en corruptie zwengelen de haat en het verzet verder aan. De tragiek van de situatie in het Midden-Oosten is dat we, zelfs als we ons die vraag durven te stellen, niet noodzakelijk een beter alternatief als antwoord zullen vinden.