‘De positie van Poetin is aangetast: de nieuwe tsaar blijkt kwetsbaar’

De mars op Moskou van Jevgeni Prigozjin, vorige week zaterdag, was een gok. Hoewel die mars mislukte, legde ze toch opnieuw de zwakte van Vladimir Poetin bloot. Het Kremlin toonde weinig politieke daadkracht tegenover de oprukkende colonne huurlingen en lijkt de nationale veiligheid nog maar moeilijk te kunnen garanderen. Misschien bereiden we ons maar beter voor op een fundamentele hertekening van Oost-Europa, waarbij het niet alleen de vraag is welke rol Oekraïne zal spelen, maar ook in welke vorm Rusland zal voortbestaan.

(Lees verder onder de preview)

Prigozjin was overmoedig. Net zoals Rusland bij de invasie van Oekraïne veronderstelde dat Kiev snel zou capituleren, leek hij ervan uit te gaan dat de Russische bevolking en soldaten zich snel bij de muiterij zouden aansluiten. Hoewel zijn huurlingen in Rostov-aan-de-Don door een aantal inwoners enthousiast werden onthaald, konden zij geen volksopstand in beweging zetten. Ook de gedachte dat hij met enkele honderden beperkt uitgeruste strijders Moskou zou kunnen innemen, getuigde van overmoed. Tot zover het goede nieuws voor het Kremlin.

Anderzijds was er evenmin sprake van loyaliteit tegenover het regime bij de bevolking in Rostov-aan-de-Don en Voronezj. Er heerste vooral gelatenheid en vertwijfeling. De steun voor de leider lijkt af te brokkelen. Poetin leek de harde confrontatie te schuwen. Terwijl de Wagner-huurlingen over de M4-snelweg naar Moskou optrokken en onderweg een aantal helikopters neerhaalden, probeerde het Kremlin met Prigozjin te onderhandelen. Dat alleen al wijst op het gebrek aan vertrouwen in het Russische leger.

Dat gebrek zou te maken kunnen hebben met de zwakte van die troepen. Veel Russische eenheden zijn door de oorlog in Oekraïne gedecimeerd. Maar zelfs de brigades rondom Moskou werden amper geactiveerd. Het feit dat huurlingen uit Tsjetsjenië werden ingevlogen om de huurlingen van Wagner voor Moskou te stoppen, is wellicht de meest dramatische uiting van de kwetsbaarheid van het regime.

Poetin zit nog in het zadel en veel politici bleven hem trouw. Maar ook al faalde de mars van Prigozjin, zijn onderneming legde het veel belangrijkere en diepere falen van het Russische regime bloot. Deze gebeurtenis zal vooral de Russische kansen in Oekraïne doen slinken, maar ook de positie van Poetin is aangetast: de nieuwe tsaar blijkt kwetsbaar.