‘De positie van Europa in de internationale financiële orde verzwakt’

In Brussel staat een kluis waarin zich triljoenen euro’s aan aandelen, obligaties en andere tegoeden bevinden. Sinds een tijd zijn de gepantserde kofferkamers ingewisseld voor computerservers. Alles van waarde wordt digitaal opgeslagen, maar de rol van de bank in kwestie, Euroclear, blijft dezelfde: de internationale uitwisseling van tegoeden vergemakkelijken.

Sinds 2022 zit er voor 260 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden in die kluis. Die hebben Euroclear al een kleine 5 miljard euro aan rendement opgeleverd en de Belgische staat een klein miljard euro aan extra belastinginkomsten. De discussie van de afgelopen week over wat er moet gebeuren met die Russische waardepapieren toont vooral de verzwakkende positie van Europa in de internationale financiële orde.

De Verenigde Staten zijn duidelijk: de volledige 260 miljard moet worden gebruikt om Oekraïne te steunen. België, gesteund door Duitsland en Frankrijk, wil dat totale tegoed niet definitief verbeurdverklaren, maar alleen het jaarlijkse rendement afschrapen en dat aan Oekraïne schenken. Het zogenoemde Belgische Oekraïnefonds is daar alvast een uiting van: Belgische generositeit met Russisch geld.

De Europese landen zijn vooral bezorgd om hun financiële belangen. Een kordaat beleid zou veel andere landen ertoe aanzetten om alternatieven voor Euroclear te zoeken en wellicht ook de euro meer links te laten liggen in het betalingsverkeer. Dat zou bijdragen tot de deglobalisering, hoor je intern.

Die deglobalisering is evenwel al een feit. Landen als China, Rusland, India en Brazilië hebben al lang beslist om de financiële dominantie van het Westen te breken. De helft van de Chinese handel met andere landen wordt nu al betaald in de Chinese munt. Beetje bij ­beetje winnen ook Chinese betalingssystemen als CIPS en de e-CNY terrein. De dollar is nog lang niet onttroond, maar andere ­mogendheden zijn vastberaden ervoor te zorgen dat ze hetzelfde lot niet moeten ondergaan als Rusland, of Iran, enkele jaren voordien.

De belangrijkste uitdaging voor Europa is wellicht niet de aftakeling van de globalisering, maar de af­takeling van de Europese econo­mische macht. De euro heeft de afgelopen vijftien jaar gestaag terrein verloren op de dollar en als betaalmunt in de internationale handel werd hij vorig jaar overtroffen door de Chinese renminbi.

De grote confrontatie over de internationale financiële macht vindt vooral plaats tussen de Verenigde Staten aan de ene kant en een blok rond China aan de andere kant. ­Zoals zo vaak schippert Europa opportunistisch tussen beide. De kans dat het een soort van neutrale beurs voor de rest van de ­wereld kan blijven, is klein.