Van in de vroegste tijden doen verhalen over bloedige familievetes de ronde. Zo lezen we in het boek Genesis hoe een jaloerse Kaïn zijn jongere broer Abel doodsloeg. Ook de vroegste geschiedenis van de stad Rome begint met een mythologische broedermoord.
De politieke moord is een fenomeen van alle tijden – van gisteren en vandaag, en helaas ook van morgen. Want macht doet iets met een mens: als gewone politieke middelen niet meer volstaan, wordt de strijd om de macht dan ook beslist met de loop van een geweer, of het lemmet van een mes. Deze zomer blikken we terug op de meest markante politieke moorden en aanslagen uit de geschiedenis.
Het hoeft niet te verbazen dat ook de vroegste geschiedenis van de stad Rome begint met een broedermoord. Net als de Bijbelse Mozes en zoveel andere echte of verzonnen figuren liepen de tweelingen Romulus en Remus danig in de weg van een machthebber. In hun geval ging het om een jaloerse grootoom. Die gaf een bediende de opdracht om de lastposten te verdrinken in de Tiber.
Volgens de historicus Titus Livius ging de bediende op pad toen de rivier buiten haar oevers was getreden. De man had medelijden met Romulus en Remus en in de plaats van hen in het snelstromende water te gooien, deponeerde hij hen in de buurt van een van de plassen die de Tiber buiten haar eigenlijke bedding had achtergelaten. Een wolvin die in de buurt aan het rondzwerven was, trok zich het lot van de twee kleinen aan. Ze voedde hen en zorgde ervoor dat ze uitgroeiden tot forse kerels die er na verloop van tijd in slaagden om een machtsbasis te verwerven in de lage heuvels op de linkeroever van de Tiber.
Bij de tweelingbroers groeide de ambitie om op die plek een eigen stad te bouwen die de concurrentie kon aangaan met die van de erfgenamen van hun gehate grootoom, meer naar het noorden. Hoe meer macht Romulus en Remus bezaten, hoe groter hun eerzucht en hun onderlinge rivaliteit. Zo konden de twee het maar niet eens raken over de keuze van de heuvel waar hun nederzetting moest komen. Romulus had de Palatijn op het oog, Remus de Aventijn. De twee heuvels liggen in het zuidelijk stadsdeel van het huidige Rome en worden van elkaar gescheiden door een vallei waar tijdens de glorietijd van de republiek het Circus Maximus werd gebouwd.
Bij de stichters van Rome treffen we al de kenmerken aan die we later bij tal van leidende Romeinen zullen terugvinden: een ongebreidelde eerzucht en het gebruik van geweld om hun doel te bereiken.
De broers dachten dat de goden door een of ander teken wel duidelijk zouden maken welke plek volgens hen de meest geschikte was. Remus meende al snel dat de goden hem goedgezind waren. Als eerste kreeg hij een vlucht van zes aasgieren in het oog, maar even later zag Romulus eens zo veel vogels overvliegen. Het was dus niet meteen duidelijk voor wie de goden het nu eigenlijk hadden opgenomen. Remus had als eerste de vogels gespot, maar Romulus had er meer zijn richting zien uitkomen. De discussie laaide hoog op. De broers raakten verwikkeld in een handgemeen en Romulus sloeg gewild of ongewild zijn tweelingbroer dood.
Livius schotelt ons nog een tweede versie van de bloedige machtsstrijd voor. Overtuigd van zijn aanspraken op het leiderschap was Romulus alvast begonnen met de bouw van een palissade om de Palatijn heen. In een gebaar van misprijzen sprong Remus over de bescheiden versperring heen, waarop een woedende Romulus zich op hem wierp en hem doodsloeg.
Wat er ook van zij, bij de stichters van de stad treffen we al de kenmerken aan die we later bij tal van leidende Romeinen zullen terugvinden: een ongebreidelde eerzucht en het gebruik van geweld om hun doel te bereiken.
Dit artikel verscheen eerder in Knack Historia: 150 politieke moorden en aanslagen. Hier te koop
De politieke moordzomer
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
