Zelden is zo’n vertekend beeld opgehangen als van de Oostenrijkse keizerin Elisabeth in de Sissifilms.
De politieke moord is een fenomeen van alle tijden – van gisteren en vandaag, en helaas ook van morgen. Want macht doet iets met een mens: als gewone politieke middelen niet meer volstaan, wordt de strijd om de macht dan ook beslist met de loop van een geweer, of het lemmet van een mes. Deze zomer blikken we terug op de meest markante politieke moorden en aanslagen uit de geschiedenis.
Zelden is zo’n vertekend beeld opgehangen als van de Oostenrijkse keizerin Elisabeth in de Sissifilms. Elisabeth was alles behalve de romantische heldin die Romy Schneider uitbeeldde op het witte doek. Ze was mooi, intelligent en kon charmant zijn, maar al vrij snel na haar huwelijk begon ze zich neurotisch en ongenaakbaar te gedragen. De relatie met haar man, keizer Frans Jozef, was ondermaats en ze toonde nauwelijks belangstelling voor het Habsburgse Rijk waarover ze heerste, behalve dan voor Hongarije.
Het lijkt vreemd dat iemand als Elisabeth met haar geringe belangstelling voor het uitoefenen van de macht het slachtoffer kon worden van een aanslag.
Na verloop van tijd verbleef Elisabeth nog amper in Wenen, waar ze gebukt ging onder de strenge etiquette van het hof. Ze was vrijwel altijd op reis en putte zich uit in fysieke inspanningen. Het mag dan ook vreemd lijken dat iemand als Elisabeth met haar geringe belangstelling voor het uitoefenen van de macht het slachtoffer kon worden van een aanslag. Omdat er vanaf 1880 veel anarchisten een onderkomen hadden gevonden in Zwitserland, liet ze dat land aanvankelijk links liggen. In 1898 leek het anarchistische gevaar voorbij en besloot Elisabeth de nazomer door te brengen aan het Meer van Genève. Op 10 september meldde de plaatselijke pers dat de keizerin logeerde in het hotel Beau Rivage. De drieëntwintigjarige Italiaanse anarchist Luigi Luchesi had vol ongeduld op dit bericht zitten wachten. Luchesi wilde koste wat het kost iemand van koninklijken bloede vermoorden. Zijn eerste keuze viel op de Italiaanse koning Umberto, maar hij had niet genoeg geld om de koning in Italië achterna te zitten.
Na het lezen van het krantenbericht ging Luchesi met een dolk in zijn mouw postvatten voor de Beau Rivage. Tot zijn grote vreugde zag hij in het begin van de namiddag de keizerin verschijnen in het gezelschap van haar kamenierster. Beiden leken op weg naar de vlakbij gelegen aanlegsteiger, waar de veerboot naar Montreux wachtte. Luchesi liep op de twee vrouwen toe, vergewiste er zich van dat hij wel degelijk de keizerin voor zich had en stootte zijn dolk in haar borst. De keizerin viel achterover, maar stond onmiddellijk weer rechtop. Personeelsleden van het hotel wilden zich over haar ontfermen, maar Elisabeth voelde zich fit genoeg om haar wandeling naar de veerboot verder te zetten. Eenmaal op de boot stortte ze in elkaar en stierf. Luchesi had haar in het hart getroffen.
Inmiddels hadden omstaanders de dader van de aanslag vastgegrepen en overgedragen aan de politie. Luchesi werd tot levenslange opsluiting veroordeeld. Toen hij zich elf jaar later verhing in zijn cel was hij uit ieders geheugen verdwenen. Elisabeth had ervan gedroomd begraven te worden ergens vlak bij de zee, het liefst op het eiland Korfoe, maar daar wilde het Hof in Wenen niet van horen. Ze werd net als haar zoon Rudolf bijgezet in de Hofkapel.
Dit artikel verscheen eerder in Knack Historia: 150 politieke moorden en aanslagen. Hier te koop
De politieke moordzomer
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
