Het bombardement op een raketfabriek in Iran blijkt volgens Amerikaanse media het werk van de Israëlische geheime dienst. Het zet de verhouding tussen beide kernmachten op scherp.
De raketaanval op een Iraanse raketfabriek, zondag nabij de stad Isfahan, is het werk van de Israëlische geheime dienst Mossad. Dat schrijven de Amerikaanse kranten The Wall Street Journal en The New York Times. Het incident drijft de spanningen in de woelige regio nog op.
Iran beleeft turbulente tijden, met een torenhoge inflatie en vooral de grootste sociale opstand in jaren tegen het regime. Sinds de dood van 22-jarige Mahsa Amini in september 2022 wordt massaal betoogd tegen de overheid. Amini werd door de religieuze politie gearresteerd omdat ze haar hoofddoek niet correct zou hebben gedragen. Kort daarna overleed ze in een politiekantoor, officieel ‘wegens hartfalen’.
Tegelijk is in Israël sinds de verkiezingen van 15 november 2022 een extreemrechtse coalitie onder leiding van premier Benjamin Netanyahu aan de macht. Die voert het aantal Joodse bezettingen in de Palestijnse gebieden op. Bij gevechten in Jenin op 26 januari vielen aan Palestijnse zijde 9 doden. Ook in zijn buitenlandpolitiek profileert het nieuwe kabinet zich scherp, zoals uit de aanval in Isfahan mag blijken.
Lees hieronder verder.
Dat beide landen kernmachten zijn, drijft de spanning in de regio nog op. Eind jaren tachtig blies Iran zijn oude nucleaire programma nieuw leven in, zoals het lang volhield ‘voor burgerlijk gebruik’. Aartsvijand Israël – dat ook over kernwapens beschikt en nooit het nonproliferatieakkoord heeft ondertekend – is duidelijk zenuwachtig bij de gedachte aan Iraanse nucleaire wapens.
‘De Israëlische aanval op de raketfabriek in Isfahan lijkt volledig in het patroon te vallen waarbij Israël stelselmatig de militaire capaciteiten van Iran wil kortwieken’, zegt David Criekemans, professor geopolitiek aan de Universiteit van Antwerpen en de KU Leuven. ‘In feite wil Israël de raket- en dronecapaciteit van Iran vertragen.’
Dood van de deal met Iran
Tien jaar geleden leek de toestand even te ontspannen. Onder grote internationale druk was Iran, dat toen al geruime tijd uranium verrijkte, akkoord gegaan met de Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), een overeenkomst met de VS, China, Rusland, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. De JPCOA legde het Iraanse nucleaire programma beperkingen op, in ruil voor de opheffing van economische sancties die het land in een wurggreep hielden.
Volgens het Internationaal Atoomenergieagentschap hield Iran zich wel degelijk aan het akkoord. Toch besliste de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump in 2017 om de VS terug te trekken uit de akkoorden.
De EU hoopte het akkoord voort te zetten, maar dat bleek onhoudbaar. Vanaf mei 2019 werd duidelijk dat Europese bedrijven moeilijk zaken konden doen met Iran uit angst voor Amerikaanse sancties. Ondertussen nam Iran het steeds minder nauw met de voorwaarden van de deal. Pogingen om het akkoord nieuw leven in te blazen, bleken vergeefs.
‘De nucleaire deal met Iran is dood’, zegt Criekemans. ‘Ik denk niet dat de gesprekken met Iran nog veel zullen opleveren.’
Om het kluwen in het Midden-Oosten nog wat ingewikkelder te maken, is ook de link met de oorlog in Oekraïne niet veraf, weet Criekemans ‘Ondanks internationale sancties op wapenleveringen aan Rusland levert Teheran drones en wapens aan het Kremlin. Dat versterkt de vorming van twee kampen nog, en straalt af op de nucleaire deal.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier