‘De nieuwe Texaanse abortuswet zet de Amerikaanse grondwet op losse schroeven’

Is dit het einde van Roe v. Wade, het revolutionaire arrest van het Amerikaanse Hooggerechtshof uit 1973?

Met een nieuwe draconische antiabortuswet lijkt de Republikeinse Texaanse gouverneur Greg Abbott geschiedenis te schrijven. Volgens de nieuwe wet mogen artsen geen abortus uitvoeren vanaf het moment dat er bij de foetus een hartslag gemeten wordt, wat neerkomt op een zwangerschap van zes weken. Dat is een moment waarop de meeste vrouwen nog niet weten dat ze zwanger zijn. In de immer woedende cultuuroorlog is dat voor conservatieven een unieke overwinning.

De wet is vooral opmerkelijk door de manier waarop ze is opgesteld. Zo mag de wet niet gehandhaafd worden door overheidsfunctionarissen of -entiteiten. In plaats daarvan krijgt elke Texaanse burger het recht om medeburgers aan te klagen die op gelijk welke manier hulp verlenen bij een abortus. Wie erin slaagt een medeburger succesvol voor de rechter te dagen, incasseert daarvoor een premie van maar liefst 10.000 dollar.

Doorgaans is het voor abortusactivisten relatief eenvoudig om restrictieve wetten te laten vernietigen. Ook de Texaanse wetgeving gaat duidelijk in tegen Roe v. Wade, het revolutionaire arrest van het Hooggerechtshof uit 1973, dat abortusbeperkingen in Amerika als ongrondwettelijk bestempelde. Maar doordat overheidsfunctionarissen expliciet geen handhavingsrecht krijgen, kunnen ze niet voor de rechtbank gedaagd worden om de wet te laten vernietigen. Op basis van dat juridische sluwheidje oordeelde het Amerikaanse Hooggerechtshof dat het voorlopig geen uitspraak kon doen, en bleef de wet gehandhaafd.

Sinds Donald Trump in de nadagen van zijn presidentschap de oerconservatieve Amy Coney Barrett benoemde, hebben zes van de negen opperrechters een uitgesproken conservatief profiel. Die overweldigende meerderheid is het resultaat van de decennialange strategie van de Republikeinse Partij om via het Hooggerechtshof progressieve wetgeving aan te vallen. Dat het Hooggerechtshof in deze zaak weigerde om een overduidelijk ongrondwettelijke verordening te vernietigen, is een teken aan de wand.

Vermoedelijk zal de wet opnieuw aangevochten en vernietigd worden. Het is zelfs mogelijk dat het Hooggerechtshof zich over Roe v. Wade zal uitspreken, en het arrest zal bevestigen. Het neemt niet weg dat de schade geleden is. Elke abortusarts in Texas en bij uitbreiding in elke staat met een conservatieve meerderheid weet dat het grondwettelijke recht op abortus op losse schroeven staat. Bovendien dreigt de wetgeving ook een manier te worden om andere antigrondwettelijke wetgeving te vrijwaren van vernietiging door het Hooggerechtshof. Alsof de cultuuroorlog nog niet voldoende brandstof had.