‘De moslimban is fout, maar Trump is geen Hitler’

Met zijn besluit om immigratie uit een paar islamitische landen te weren, toont Trump zich van zijn slechtste kant. Maar het verzet hiertegen is al even weinig rationeel, vindt Brendan O’Neill, vooral omdat een vergelijking met Hitler nooit ver weg is. Het suggereert dat wat er nu in de VS gebeurt uitzonderlijk is, terwijl dat niet zo is. En het zal bovendien geen Trump-fan van mening doen veranderen.

Iedereen van ons die gelooft in vrijheid en rede behoort zich te verzetten tegen het decreet van president Donald Trump om immigranten uit een aantal islamitische landen tijdelijk te weren. Deze plotselinge stop op alle vluchtelingenaanvragen en het reisverbod voor de burgers uit deze landen is de laagste vorm van symboolpolitiek. Het is een pennenstreek die de kracht van de Verenigde Staten zou moeten onderstrepen, maar het toont een verbluffende minachting voor de Amerikaanse geest van vrijheid en de traditie om een thuis te bieden voor de onderdrukten van deze wereld.

In de tijd die nodig was om twaalf letters te schrijven – “D-o-n-a-l-d-J-T-r-u-m-p” – gooide de Amerikaanse president talloze mensenlevens in ernstige verwarring. Dit besluit zal een vernietigende invloed hebben op mensen die op de vlucht zijn uit oorlogsgebieden die dat nota bene deels zijn geworden door toedoen van het Amerikaanse leger. Ook zijn er serieuze consequenties voor zakenmensen, studenten, vakantiegangers en alle anderen wier enige misdaad is dat ze zijn geboren in Irak, Syrië, Jemen, Libië, Iran, Somalië of Soedan.

Bizarre keuze

De keuze voor deze zeven landen is bizar. Tussen 1975 en 2015 werden er welgeteld nul Amerikanen gedood in terroristische aanslagen door de burgers uit deze landen. Wel werden Amerikanen gedood door terroristen uit Saoedi-Arabië, Verenigde Arabische Emiraten, Egypte en Libanon. Toch zijn die landen niet opgenomen in het decreet. Dus zelfs volgens zijn eigen lafhartige verklaring – om Amerikanen te beschermen tegen de Onbekende Anderen – is de keuze irrationeel.

Dit is kennelijk wat er gebeurt wanneer de politiek van angst zo overheersend is, dat de overwegingen en het geweten van een regering erdoor worden verdrongen. Complete naties worden gecriminaliseerd op basis van niets. Het leven van ontelbare mensen wordt op hun kop gezet. De vrijheid wordt opgeofferd. En waarom? Om een politiek statement te maken. Een statement, dat nota bene niet gevolg is van een serieus denkproces of debat – zoals dat ooit ging in de politiek – maar van een behoefte om theater te maken.

Dat proces suggereert niet, zoals sommige van zijn critici beweren, dat Trump broedt op een uit de jaren dertig afgestoft plan om een fascistische nieuwe wereldorde te bouwen. Integendeel, het is juist de volstrekte chaos en de onnadenkendheid die het meest opvallen. Bij het ministerie van Justitie wisten ze tot de laatste minuut niet van de details van dit besluit. Immigratieambtenaren was evenmin op voorhand verteld wat ze konden verwachten. Dit is allesbehalve een groot, sinister complot. Het is niet meer dan een pose, een tweet met bedreigingen. Dat moet ons niettemin grote zorgen baren: dit is niet hoe politiek moet worden bedreven.

Deprimerende visie

Trump lijkt te denken dat zijn decreet laat zien hoe toegewijd hij is aan het beschermen van Amerikaanse waarden. Hij laat evenwel het tegenovergestelde zien: hij heeft juist zo weinig vertrouwen in die waarden, dat hij de komst van mensen met andere waarden ziet als een bedreiging. De échte Amerikaanse waarden met betrekking van immigratie – “geef me uw opeengepakte massa’s” – waren geformuleerd vanuit de overtuiging dat die zo goed en sterk waren, dat het de moeite waard was om te investeren in de integratie van volslagen onbekenden.

De anti-immigratiehouding van Trump toont juist zijn onzekerheid over die waarden. Het is zijn deprimerende visie op zijn eigen land – zijn politiek van slachtofferschap, zijn eigen politieke correctheid – waardoor hij vreest dat iemand uit Yemen een baantje komt zoeken of iemand uit Syrië een beetje veiligheid hoopt te vinden.

Het gedweep met de terugkeer van het nazisme

Dus ja, laat ons verzetten tegen dit ellendige besluit. Maar laten we óók praten over de protesten ertegen. Die protesten zijn volkomen losgeslagen – en dat is een groot probleem. Want het verzet tegen het decreet is helaas al net zo redeloos geweest als het decreet zélf. Er is namelijk geen sprake van stevige, politieke argumenten, maar van een eigen mix van beschuldigingen en angstzaaierij rondom een a-historische vrees voor de terugkeer van het nazisme.

Zo wordt er gefluisterd dat Trump een kleine Hitler zou zijn en dat geen enkele zichzelf respecterende Westerse leider, zoals Theresa May, hem zou moeten ontmoeten. Maar als het decreet in het kamp-Trump een gebrek aan morele overtuiging blootlegt, dan toont de oppositie bij haar verzet een gebrek van een moreel anker.

Er zijn drie problemen met het gemak waarmee Hitler en de Holocaust erbij worden gehaald als we Trump willen bekritiseren. Het eerste is dat deze plundering van historische termen schade doet aan de geschiedenis zelf. Het doet afbreuk aan de unieke barbarij die de Joden is aangedaan, waardoor het bijna routine leek wat hen is overkomen. Er is niets – helemaal niets – in Trumps opportunistische, tijdelijk reisverbod voor een handjevol islamitische landen dat als rechtvaardiging kan dienen voor een vergelijking met het nazi-plan om iedere Jood op aarde te verdampen.

Wat Trump doet, is niet uitzonderlijk

Het tweede probleem is dat zo’n vergelijking impliceert dat Trump zich met zijn politieke acties ver buiten de norm begeeft, alsof ze zo mijlenver afstaan van wat vandaag gangbaar is, dat we zoiets in 80 jaar niet meer hebben gezien. Die indruk is verkeerd. Het ongemakkelijke feit is dat het anti-immigratiebesluit van Trump heel goed valt binnen de parameters van de 21ste-eeuwse politiek van angst en haar autoritarisme.

Kijk bijvoorbeeld naar het tijdelijk verbod op migratie uit Irak dat Obama in 2011 had afgekondigd. Of kijk naar de betalingen vanuit de Europese Unie aan Afrikaanse dictators om hun “opeengepakte massa’s” vooral lekker dáár te houden. Of kijk naar het besluit van Theresa May om 48 duizend allochtone studenten uit Groot-Brittannië te weren.

Stel je voor dat we aan May vragen om Trump te veroordelen. Het zou haar een aura geven van een moreel principe dat ze gewoon niet heeft. Een demonstratie op Downing Street die May oproept om zich van haar Amerikaanse collega te distantiëren, zal haar dan ook helemaal niet in een benarde positie brengen. Sterker, het zal haar slechte behandeling van migranten doen overkomen als een rationele stem naast de slechte behandeling door Trump.

Tussen theater en hysterie

En het derde probleem van de mensen die Trump nu vergelijken met Hitler is dat ze worden gedreven door hun eigen politiek van angst. Ze exploiteren grote verschrikkingen uit het verleden om heel gepassioneerd en vastbesloten te klinken, maar het is een tactiek die laat zien dat ze politieke onmachtig zijn. Dit is geen serieuze taal om een debat aan te gaan. Het is al helemaal geen manier om de volgers van Trump voor je te winnen. Sterker, dit soort vergelijkingen wordt het alternatief voor een discussie, zelfs het alternatief voor het zoeken naar een manier om wél met migranten om te gaan en om op te komen voor vrijheid.

Dat is het gruwelijke aan wat er dit weekend is gebeurd met zijn pennenstreek. Trump heeft zich van zijn autoritaire kant laten zien en onmiddellijk hebben zijn linkse tegenstanders hun onvermogen getoond om op zulk gedrag te reageren op een positieve, betrokken manier die harten kan winnen.

Dus zitten we met het bedroevende theater van Trump aan de ene kant en zijn hysterische, angstzaaiende critici aan de andere kant. Maar: zou er niet ergens tussen theater en hysterie iets anders zijn?

Belust op censuur, bang voor debat

Het decreet onthult iets over Trump en de alt-right-beweging die hem in al zijn politieke incorrectheid steunt – en het is iets wat hen niet zal bevallen. Het blijkt namelijk dat zij net zulke watjes zijn als die zogenoemde social justice warriors die zij zo graag willen beetnemen. Beide kampen zijn even belust op censuur en op het wegvagen van alles en iedereen die hen niet zint, zonder debat. Beide kampen worden gestuwd door het gevoel dat hun wereldbeeld onder vuur ligt en de overtuiging dat sommige ideeën zo gevaarlijk zijn, dat ze niet eens mogen worden besproken.

Feitelijk wil Trump van de Verenigde Staten één grote safe space maken. Trump en zijn volgelingen hebben alle uiterlijke kenmerken van de politiek correcte klasse overgenomen. Het is verre van alles wat Hitler ooit heeft gedaan.

Met dank aan Tegengeluid, de nieuwsbrief voor dwarsdenkers. Dit artikel verscheen eerder op de website van Spiked. Vertaling: Marco Visscher.)