De moeizame eindstrijd tussen Joe Biden en de Democraten: ‘Gekwetst, verraden, woedend, in de steek gelaten’

Met het uur wordt de situatie voor VS-president Biden meer penibel. Nu al 34 Congresleden – 12 daarvan vrijdag – riepen hem op zijn kandidatuur voor een nieuwe presidentstermijn op te geven. De president voelt zich onheus bejegend, en maakt geen aanstalten om toe te geven. Maar is er een uitweg? Zelfs medestanders vermoeden van niet.

Het is zover gekomen dat tv-zenders hun interview met de ene verkozen Democraat die Biden de rug toekeert, moeten onderbreken om te melden dat een nog meer prominente Democraat de zijde van de president heeft verlaten. Binnen enkele uren trokken twee senatoren, die elk een moeizame herkiezing tegemoet gaan, de ene in Ohio, de andere in Montana, hun handen af van de president. Geldschieters laten weten dat, als Biden zich niet terugtrekt, ze ook geen ‘lagere’ kandidaten meer zullen steunen, omdat de partij toch geen kans maakt in Huis van Afgevaardigden en Senaat. Het zou verloren geld zijn. Ondertussen geeft Bidens campagne handenvol geld uit aan tv-spots rond abortus of infrastructuurwerken, zonder dat er enig resultaat te merken is in de peilingen.

Een aantal topfiguren in de partij, in de eerste plaats Nancy Pelosi, de vroegere speaker van het Huis (en ruim 2 jaar ouder dan Biden), is overtuigd dat de partij met Biden een catastrofale verkiezingsnederlaag tegemoet gaat en Donald Trump aan de macht zal brengen. Polls wijzen aan dat sommige staten die betrouwbaar Democratisch leken te stemmen, zoals New Mexico, Virginia of zelfs New Jersey, niet veilig meer zijn. Als Trump met een supermeerderheid president wordt, krijgt hij naar alle waarschijnlijkheid ook een ruime meerderheid in het Congres. Pelosi, die als geen ander peilingen kan lezen en stemmen kan tellen, heeft ruim een week geleden Biden al op de hoogte gesteld van haar standpunt, dat hij om de meubelen te redden beter baan kan ruimen voor een andere kandidaat. Toen hij op daar niet op inging, liet ze geleidelijk meer en meer uitlekken over haar standpunt, en namen meer en meer verkozenen uit haar vriendenkring publiekelijk afstand van de president.

Vermoeide werper

Doorgaans blijven de Democraten wel lief voor de president. Ze overgieten hem met lof terwijl ze hem de deur uitjagen. Neem Jamie Raskin, verkozene uit Maryland. In een brief vergeleek hij Biden met een werper die na een vermoeiende, schitterende honkbalwedstrijd, vervangen wordt door iemand met een frisse arm. Hij groet het publiek en neemt het applaus in ontvangst, heeft een grote bijdrage geleverd aan de overwinning maar laat het aan een ander over om het af te maken. De vergelijking past in het stramien dat de critici van Biden aanhouden. Als Biden snel opstapt, zal hij op twee manieren positief door de geschiedenis worden bekeken: hij was een goede president, en hij had het inzicht om uit eigen beweging de fakkel door te geven. De critici van de president houden niet op het beeld van de door te geven fakkel te gebruiken. ‘Democraten spelen met vuur’, concludeerde online magazine Politico, niet alleen verwijzend naar de fakkels. Ruim drie weken na zijn mislukt debat, dat de speculatie over zijn kandidatuur op gang bracht, kan Biden niet meer claimen dat hij vrijwillig en snel de fakkel doorgeeft.

Een ander Congreslid, Seth Moulton uit Massachusetts, sloeg een andere weg in dan Jamie Raskin. Tijdens de D-Day ceremonies in juni leek de president hem niet te herkennen, schreef hij in een opiniestuk, hoewel ze mekaar al tien jaar kennen. Hij verbindt in zijn artikel wat hij op D-Day merkte met het lamentabel debat van Biden, enkele weken later. Het zijn, suggereert hij, allebei tekenen van verminderde capaciteit.
Maar welke weg de Democraten ook uitproberen om de president uit de campagne te duwen of te trekken – de directe weg van Pelosi, de omfloerste weg van Raskin, of de confronterende weg van Moulton – tot dusver hapt Biden niet toe.

Mislukte rehabilitatie

Temidden van de berichten over bondgenoten die zich tegen de president uitlaten, lieten de diensten van de president weten dat hij volgende week – nadat hij is uitgeziekt van covid – terug op campagne vertrekt. Biden ontkent dat de toestand van zijn campagne hopeloos is. Hij voelt nog ressentiment over degenen – Obama, Pelosi en Senaatsleider Chuck Schumer – die hem in 2016 overtuigden geen presidentskandidaat te zijn ten voordele van Hillary Clinton. Geen van die drie komt nu uit de kast om hem volop te verdedigen. Biden denkt volgens The New York Times dat ook Obama zich tegen hem keert. Hij vindt Obama de ‘poppenspeler’, die achter de schermen de touwtjes in handen heeft. Goed ingevoerde journalisten (waarbij ancien Carl Bernstein) omschrijven de gevoelens van de huidige president in termen van ‘gekwetst’, ‘verraden’, ‘woedend’, ‘in de steek gelaten’.

Biden blijft erop hameren dat hij in de primary’s door 14 miljoen kiezers democratisch tot presidentskandidaat verkozen is, dat de afgevaardigden op de Conventie in Chicago aan hem gebonden zijn en hun trouw betuigen, dat hij een betere kans heeft om Trump te verslaan dan om het even welke alternatieve kandidaat.

Het zijn natuurlijk niet alleen een deel van zijn partijgenoten die daar sceptisch over zijn. Volgens peilingen wil zelfs een meerderheid van Democratische kiezers een andere kandidaat. Sinds het debat van goed drie weken geleden heeft Biden, na een week stilte, grote activiteit tentoongespreid. Maar zijn interviews zijn aarzelend, zijn publieke optredens zijn niet overtuigend, en in al die publieke optredens heeft hij covid opgedaan. Op de dag dat de besmetting ontdekt werd, kwam hij niet uit zijn woorden, kon zich de naam van zijn minister van Defensie niet herinneren, en geraakte nauwelijks op en af de trappen van het presidentieel vliegtuig. De campagne om het vertrouwen te herstellen heeft bijna het tegenovergestelde effect gehad. De woede van zijn kiezers richt zich niet zozeer op Biden dan wel op Democraten in zijn omgeving die verzwegen hebben hoe erg het met hem gesteld was.

Chaos op de Conventie?

Hij behoudt steun, van linkse, zwarte en latino verkozenen. Links boegbeeld Bernie Sanders noemt hem bij herhaling ‘de meest linkse president in mijn leven’. Alexandria Ocasio-Cortez, die hem ook steunt, maakt zich zorgen over de opvolger, vreest dat degenen die Biden willen wippen ook vicepresident Kamala Harris willen verwijderen, en dat er geen plan of procedure is voor de vervanging. Ze is niet gewonnen voor een open Conventie, met kandidaten die het onderling uitvechten. Niemand geeft haar aan hoe dat zal verlopen, zegt ze. Dat is iets waar iedereen rekening mee houdt: dat een chaotische, conflictrijke verkiezing op de Conventie die alternatieve kandidaat nog minder verkiesbaar maakt dan Biden. De alternatieve kandidaat zal misschien juridisch aangevochten worden al illegitiem door de Republikeinen. Van de andere kant argumenteren pleitbezorgers van een alternatieve kandidaat: een nieuw, jong gezicht, kan de Democraten juist enthousiast maken, daar waar ze nu een collectieve depressie doormaken.

.@AOC: What upsets me is people saying we will lose. I don’t know about you, but my community does not have the option to lose. My community does not have the luxury of accepting loss in July of an election year pic.twitter.com/SyPjXC6cwT

— Biden-Harris HQ (@BidenHQ) July 19, 2024

Daar zijn we dan, met een Biden die aankondigt dat hij volgende week zijn campagne verderzet en die als hij niet vrijwillig opstapt, door niemand gedwongen kan worden. Met geldschieters die de geldkraan dichtdraaien als hij niet opstapt, omdat ze anders aan geldverspilling zouden doen. Met critici binnen de partij die willen dat Biden zich zo snel mogelijk terugtrekt als kandidaat (maar niet als president), want ten laatste tegen de Democratische Conventie, die op 19 augustus 2024 in Chicago begint, moet er een procedure gevonden zijn om een alternatieve kandidaat aan te duiden. De meeste critici willen dat het veel sneller gaat dan dat, en dat de president liefst nog dit weekend zijn conclusies trekt.

In afwachting zijn er medewerkers van de president die lekken dat de onmogelijkheid van de situatie tot hem doordringt. Andere medewerkers blijven stellen dat hij koppig kandidaat wil blijven.

We zullen ten laatste midden augustus weten welke van die medewerkers correct waren.