‘De machtsstrijd in Soedan is géén ver-van-ons-bedshow’

Soedan is een kluwen dat het land ver overstijgt.

Na drie weken van strijd begonnen in Saudi-Arabië gesprekken over een staakt-het-vuren in Soedan. De partijen die nu met elkaar vechten, het geregelde leger van generaal Abdel Fattah al-Burhan (foto) en de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF) van Mohamed Hamdan Dagalo, wipten niet zo lang geleden samen dictator Omar al-Bashir. Nu willen ze de macht en het geld voor zich alleen. De RSF zijn de vroegere Janjaweed-milities, die toen voor rekening van Bashir verantwoordelijk waren voor de genocide in de regio Darfur. Er vallen nu opnieuw onschuldige slachtoffers en veel Soedanezen slaan op de vlucht voor het geweld.

Soedan ligt voor ons dan misschien ver weg, maar het is door zijn ligging van groot geostrategisch belang. Het heeft havens bij de Hoorn van Afrika en de zeestraat die de Indische Oceaan met de Rode Zee en het Suezkanaal verbindt. Dat is de weg waarlangs een groot deel van de handel over zee van Azië en de Perzische Golf naar Europa passeert. Niet toevallig hebben zowel China als Amerika en Frankrijk militaire basissen in het nabije Djibouti. Rusland aast op een plek voor zijn vloot bij de Rode Zee in Soedan. In afwachting daarvan knokt de Wagnergroep alvast voor een deel van het goud dat in het land in de grond zit.

Daarnaast heeft Soedan ook poreuze grenzen met weinig stabiele landen zoals de Centraal-Afrikaanse Republiek, Tsjaad en Libië, elk met hun eigen milities en zakelijke belangen. Eritrea steekt de neus graag in Soedanese affaires. En dan is er stroomafwaarts van de Nijl nog Egypte, dat alles wat in Soedan gebeurt van vitaal belang acht voor zijn nationale veiligheid. Om het verhaal nog complexer te maken, gebruikten de Verenigde Arabische Emiraten troepen van krijgsheer Dagalo in de oorlog in Jemen, aan de overkant van de Rode Zee.

Het is een kluwen dat het land ver overstijgt. Voormalig Nederlands minister Jan Pronk was enige tijd gezant voor de Verenigde Naties in Soedan. Hij ergerde zich in de krant NRC aan de rol die Europa in Soedan heeft gespeeld. Of liever níét heeft gespeeld, want van veel diplomatieke of economische druk was nooit sprake. Europa hielp uitgerekend Dagalo om vluchtelingen te beletten om via Tsjaad en Libië naar het noorden te reizen. Het verbaast Pronk niet dat China en Rusland nu in het gat springen dat Europa in Soedan en bij uitbreiding de hele regio liet. Daarover jammeren is nu een beetje laat.