De macht van de arbeider: oude industriestaten geven weer de doorslag

Net zoals in 2016 lijkt het lot van de volgende Amerikaanse president te worden bepaald in een aantal cruciale ‘rust belt’-staten.

Al tijdens de voorverkiezingscampagne zei Joe Biden dat de Democraten de presidentsrace zouden winnen als ze er maar in slaagden om opnieuw Pennsylvania, Michigan en Wisconsin op de Republikeinen te veroveren – en dat hij daarvoor de beste geplaatste Democratische kandidaat was. In 2016 verloor Hillary Clinton de verkiezingen in die voormalige Democratische bastions. Het verschil met Donald Trump was erg nipt, soms maar enkele duizenden stemmen, maar het verlies van de arbeidersstaten kwam voor de Democraten als een grote schok.

Pennsylvania, Michigan en Wisconsin maken deel uit van de zogenaamde rust belt, staten grotendeels gelegen in de Grotemerenregio, waar verroeste fabrieken herinneren aan een glorieus verleden gebaseerd op steenkool, staal en zware maakindustrie. In 2016 wist Donald Trump daar verrassend de arbeidersstemmen los te weken van de Democratische Partij met beloftes van massale herindustrialisering en protectionistische maatregelen tegenover China. Hij wist de onvrede te capteren van voornamelijk ongeschoolde witte mannen voor wie automatisering en globalisering alleen maatschappelijke neergang hebben meegebracht.

Maandenlang beloofde Biden de zogenaamde blue wall, die Trump in 2016 deels wist te slopen, opnieuw te zullen opbouwen. In de peilingen lag Biden in de drie kritieke roeststaten ook comfortabel op kop, maar bij het tellen van de stemmen woensdagochtend blijkt dat Trump het onder arbeiders alweer beter doet dan verwacht, en dat de belofte van Biden op z’n minst op de proef wordt gesteld.

De volgende 24 tot 48 uur zullen alle ogen dan ook op Pennsylvania, Michigan en Wisconsin gericht zijn. Er moeten nog veel poststemmen en eerder uitgebrachte stemmen worden geteld, waaronder heel veel Democratische stemmen, en het kan nog een paar dagen duren voor de officiële uitslag helemaal bekend is.

In de hallucinante speech waarin Donald Trump voorbarig de overwinning claimde, zei de scheidende president dat hij de stemmen die in Pennsylvania, Michigan en Wisconson na verkiezingsdag worden geteld zal aanvechten, met behulp van een leger advocaten en zelfs een beroep op het Hooggerechtshof. ‘Onze founding fathers draaien zich om in hun graf’, luidde de commentaar op CNN. De gerespecteerde Republikeinse advocaat Ben Ginsburg zei dat Trump openlijk en zonder gêne probeert om honderdduizenden, zo niet miljoenen Amerikanen hun stemrecht te ontnemen.

Als Trump zonder ondemocratische manoeuvres maar gewoon dankzij de arbeidersklasse de blue wall zou neerhalen, wordt dat voer voor jarenlang zelfonderzoek bij de Democraten. Trump heeft in de rust belt immers nauwelijks iets van zijn extravagante verkiezingsbeloftes waargemaakt. De armoede is er zoals in de rest van het land licht gedaald, maar er kwamen geen nieuwe fabrieken, noch massale investeringen. Over het algemeen vinden waarnemers dat het economische beleid van Trump deze regio meer kwaad dan goed heeft gedaan. Deze staten werden ook harder getroffen door werkloosheid als gevolg van de coronapandemie dan de rest van het land.

Het was vanochtend nog niet duidelijk of Joe Biden één, twee of alle drie de cruciale industriestaten moet binnenhalen om de presidentsverkiezingen te winnen. Vast staat wel dat het lot van de volgende Amerikaanse president andermaal door de resultaten in Pennsylvania, Michigan en Wisconsin, die samen 46 kiesmannen afvaardigen, zal worden bepaald.