De luxereis die VS-opperrechter Alito achtervolgt

Samuel Alito, een van de negen rechters van het VS-Hooggerechtshof, maakte in 2008 een luxevistrip naar Alaska, die hem geen cent kostte. Later verdiende een van de gulle schenkers 2,4 miljard dollar aan een uitspraak van het Hooggerechtshof.

Samuel Alito (73) zetelt sinds 2006 in het Hooggerechtshof. Hij werd benoemd onder de Republikeinse president George W. Bush. Zijn baan levert hem jaarlijks 275.000 dollar op, plusminus 250.000 euro.

In juli 2008 trok de rechter naar een afgelegen deel van Alaska, waar hij in een luxeresort zou verblijven, zalm zou opvissen, twee keer via een klein vliegtuigje nog meer afgelegen natuurgebied zou bereiken, en op een avond aan een tafel soupeerde waar volgens een getuige een fles wijn van 1000 dollar werd ontkurkt. Ook de tocht naar Alaska kostte Alito geen cent. Hij reisde met een privévliegtuig. Als hij dat toestel zelf had gehuurd, zou het hem tot 100.000 dollar enkele reis hebben gekost.

Dat alles leren we uit een rijkelijk geïllustreerd verslag dat ProPublica, een anticorruptieorganisatie, op 20 juni publiceerde.

Alito reisde in het privévliegtuig van miljardair Paul Singer, die zijn centjes verdient met een hedge fund (een soort beleggingsfonds). De reis en het verblijf werden georganiseerd door Leonard Leo, baas van de Federalist Society, een invloedrijke organisatie van conservatieve juristen. Voor zijn verkiezing in 2016 verbond Donald Trump zich ertoe om voor juridische topbenoemingen te plukken uit de lijsten die de Federalist Society hem voorlegde. Het hotel was eigendom van zakenman Rob Arkley die, zoals Paul Singer, de Federalist Society en andere conservatieve initiatieven ondersteunt.

Rechters van het Hooggerechtshof zijn voor het leven aangesteld en moeten zich aan opvallend weinig regels houden, maar een van de regels is wel ze de meeste geschenken publiek moeten maken. Die bekendmaking toont waar er belangenconflicten kunnen opduiken. ‘De meeste geschenken’ betekent dat er uitzonderingen zijn. Logies en etentjes bij vrienden moeten niet aangegeven worden, maar een zitje in een privévliegtuig wel. Alito gaf voor deze reis niks aan.

Sinds zijn gratis reis naar Alaska heeft hij meebeslist over tien zaken die miljardair Paul Singer en zijn hedge fund voor het Hooggerechtshof brachten. De meest spectaculaire zaak was een dispuut tussen Argentinië en het beleggingsfonds van Singer.

De zaak ging terug tot 2001, toen Argentinië in het midden van een zware economische crisis zijn schulden niet langer kon betalen. De meeste schuldeisers stelden zich noodgedwongen tevreden met een fractie van het geld. Maar Singers fonds, dat Argentijnse schuldbewijzen had overgekocht voor minimale bedragen, eiste voor VS-rechtbanken dat Argentinië de volledige schuld zou ophoesten. Over de zaak werden gedurende 13 jaar processen en procedures gevoerd. Singer probeerde op een bepaald punt, schrijft ProPublica, zelfs een Argentijns oorlogsschip in beslag te nemen. In 2014 belandde de zaak voor het Hooggerechtshof.

Dat oorlogsschip kreeg Singer niet, maar wel een gunstig vonnis van het Hooggerechtshof dat met 7 stemmen tegen 1 het hedge fund in het gelijk stelde. Singer kreeg 2,4 miljard dollar betaald van Argentinië.

Ook andere opperrechters

De snoepreis van Alito dateert uit een ver verleden, zijn ene stem zou geen verschil gemaakt hebben voor zaak tegen Argentinië die Singer met grote meerderheid won, maar toch doet de publicatie van ProPublica stof opwaaien. Ten eerste omdat het niet de eerste keer is in het recente verleden dat (conservatieve) leden van het Hooggerechtshof in opspraak komen. Een andere rechter, Clarence Thomas, zo maakte ProPublica eerder dit jaar bekend, kreeg luxereizen aangeboden van vriend-miljardair Harlan Crow, die ook onder meer het huis van de moeder van de rechter heeft aangekocht (en haar gratis laat wonen). De reizen verliepen met het privévliegtuig van Crow of op dienst jacht. Thomas had van de vele geschenken van de miljardair niets aangegeven. Harlan Crow, trouwens ook een financier van de Federalist Society en een vriend van Leonard Leo, heeft geen zaken lopen voor het Hooggerechtshof.
De recentste rechter, Amy Coney Barrett, aangesteld door Donald Trump, verkocht kort nadat ze in het Hooggerechtshof kwam, haar huis aan mensen die deel uitmaakten van een religieuze groep, die juridische actie voert tot op het hoogste niveau. Barrett gaf die verkoop niet aan (en moest dat volgens de regels van het Hooggerechtshof ook niet doen). De religieuze groep, het Religious Liberty Initiative, betaalde ook voor een Romereis van Alito, die gekoppeld was aan een lezing van de rechter, maar ook bedoeld was om zijn rol in de abortusbeslissing van het Hooggerechtshof te vieren – Alito schreef het besluit waarmee abortus federaal verboden werd in de VS.

Opmerkelijk was ook dat Alito publiek op de aantijgingen van ProPublica reageerde nog voor ze gepubliceerd waren. ProPublica had hem om een reactie gevraagd. Die gaf hij niet, maar in een opiniestuk voor The Wall Street Journal, dat dus eerder verscheen dan het artikel van ProPublica, toonde hij dat hij zich van geen kwaad bewust was. Hij was zich zelfs verontwaardigd dat zijn moreel kompas in vraag werd gesteld.

Hij had heel weinig contacten gehad met Singer, en daarbij nooit over zijn fondsen of over rechtszaken gepraat, beweerde hij. Hij wist zelfs niet dat Singer partij was in de besluiten rond Argentinië, want zijn naam werd niet vermeld in de rechtszaken (wel die van zijn hedge fund – de naam van Singer dook op in alle kranten die over de zaak berichtten). Hij zag geen enkele reden om niet deel te nemen aan stemmingen rond dat beleggingsfonds. Het zitje in het privévliegtuig zou onbezet gebleven zijn als hij niet was meegereisd. Hijzelf had zeker niet gedronken van een fles wijn van 1000 dollar, het verblijf was volgens hem niet zo luxueus, etc.

Leonard Leo van de Federalist Society liet weten dat ‘niets maar dan ook niets Alito kan beïnvloeden’ en dat hij in 1 van de 10 zaken tegen het beleggingsfonds van Singer had geoordeeld. Fox News vroeg zich af waarom ProPublica alleen onthullingen over conservatieve rechters doet, en verwees naar de (linkse) financiers van de organisatie.

Dalend vertrouwen

Maar de zaak raakt een snaar omdat rechters van het Hooggerechtshof zich zaken kunnen permitteren, die bij andere, lagere rechters, of bij ambtenaren, tot sancties of zelfs ontslag zouden kunnen leiden.

De zaak knauwt aan de geloofwaardigheid van het hoogste hof, die zoal een duik heeft genomen. Het aantal bewoners dat vertrouwen heeft in het Hooggerechtshof is volgens peilingsinstituut Gallup sinds 2000 gezakt van 62 naar 39 procent. Dat heeft te maken met meerdere zaken, met een algemeen tanend vertrouwen in instellingen, met de politieke spelletjes die geleid hebben tot een onevenwicht in de vertegenwoordiging, waarbij zes van de negen rechters een Republikeinse signatuur hebben. Die zes rechters hebben na vijftig jaar legaliteit het federaal recht op abortus afgeschaft, tegen een meerderheid van de bevolking in.

Maar dat luxereizen gratis te beurt vallen aan mensen die geen armemensensalaris opstrijken, en die vervolgens de vermoorde onschuld spelen, helpt de geloofwaardigheid evenmin.