Het woord aardverschuiving was ineens populair op de BBC. Journalisten wachtten tot ze er echt niet meer omheen konden alvorens de uitslag te bekrachtigen. Bij het begin van de nacht zag het er heel anders uit.
De vroege peilingen waren zonder meer veelbelovend voor Remain. YouGovhad op de verkiezingsdag 5.000 kiezers gepeild en kwam uit op 52 procent die in de EU wilde blijven tegen 48 procent die wilde vertrekken. Nigel Farage, boegbeeld van de anti-Europese UKIP, verklaarde dat volgens zijn contacten Remain nipt zou winnen. “De eindoverwinning hoort aan ons toe”, zei hij, zijn aanhang op voorhand troostend. Als het toch een overwinning werd, stelde hij alcohol in het vooruitzicht.
Woordvoerders van Remain gaven de hoge opkomst aan als een hoopvol teken op weg naar de eindoverwinning.
En toen kwamen de eerste resultaten. Gibraltar stemde er massaal (96 procent!) voor om bij de EU te blijven. Dat ging volgens verwachting. Men wil daar geen oorlog met Spanje.
Maar kort daarna volgden twee mokerslagen voor het pro-EU-kamp. Newcastle, dat volgens de experts ongeveer 60 tegen 40 voor de EU zou kiezen, kwam nauwelijks in het Remain-kamp. Remain haalde het met 50,7 tegen 49,3 procent. En in Sunderland, ook in het noorden, stemde 61 procent voor Leave. Daar hadden experts een nipte zege voor Leave verwacht.
Onmiddellijk na de overwinning van Leave in Sunderland nam het pond een eerste duik.
Schotland en Londen tegen de rest
Er zijn in het verleden nog electorale schampschoten geweest. Het kon nog altijd anders uitdraaien. Het ongeloof overheerste.
Maar er waren meer tegenzittende factoren die het Remain-kamp parten speelden. Schotland was resoluut voor Remain, maar de opkomst lag er lager dan in gebieden die voor Leave stemden. Noord-Ierland was voor Remain, maar op lauwe wijze. Londen was grotendeels en fors voor Remain, maar door noodweer was de opkomst er misschien lager dan had gekund. Het platteland en kleinere steden kozen vaak voor Leave.
Labourgebieden vielen hun leiders af en opteerden voor Leave. Wales, nochtans door de EU gesubsidieerd, koos voor Leave.
De eersten die echt voluit inzetten op winst van Leave waren de gokkantoren.
Uiteindelijk was het zelfs niet nipt. Zo kwamen we bij wat commentatoren tijdens de verkiezingsnacht op de BBC “een aardverschuiving” noemden, of “onontgonnen terrein”. Het pond was intussen op zijn diepste punt sinds 1985 beland.
De vraag die vaak gesteld werd was: waarom? Er zullen hopelijk diepgaander analyses volgen, maar veel kwam neer op wat in de VS over de aanhang van Donald Trump gezegd wordt. Ze volgen hun leiders niet inzake vrijhandel en migratie. Ze voelen niet dat hun leven beter of makkelijker wordt, vaak integendeel. En ze gebruikten het referendum om het ‘establishment’ een neus te zetten, en een welgemeende fuck you te produceren.
Vraag is nu of de voornaamste vertegenwoordiger van dat establishment, premier David Cameron, aan de macht kan blijven, en of er snel parlementsverkiezingen zullen komen. Er zijn nog wel meer vragen. Blijft Schotland in de EU? Wat doet Noord-Ierland? Er waren, aan het einde van de verkiezingsnacht, eigenlijk alleen maar vragen.
Farage had het intussen over “een nieuwe dageraad”, maar zelfs hij leek niet héél vrolijk.
Brexit-referendum
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier