‘Missie volbracht’, verkondigde Donald Trump na de bombardementen in Syrië van afgelopen weekend. In eigen land heeft de Amerikaanse president grotere problemen.
Het is veelzeggend over de huidige politieke mores in Washington dat James Mattis er tegenwoordig geldt als een stem van de rede. Uitgerekend de Amerikaanse defensieminister, die vanwege zijn strijdlustige franc-parler en onwrikbare principes bijnamen kreeg als The Warrior Priest en Mad Dog, moest zijn president er nu van overtuigen dat voorzichtigheid geboden was. Mattis, een hardliner geschoold in volle Koude Oorlog, temperde Trumps aanvankelijke enthousiasme om ‘mooie’, ‘nieuwe’ en ‘slimme’ raketten op Syrië te laten neerregenen, zelfs als bij die gelegenheid ook Russische troepen zouden worden geraakt.
Uiteindelijk hield Amerika het samen met Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk op drie precisiebombardementen, waarbij het in de omgeving van Damascus enkele vermoedelijke opslagplaatsen en laboratoria van het chemische wapenprogramma in puin legde. ‘Missie volbracht’, tweette de president. Onmiddellijk verzekerde Mattis dat het voorlopig daarbij zou blijven. ‘Het was een louter symbolische aanval’, zegt Rob de Wijk, directeur van het The Hague Centre for Strategic Studies. ‘Ze konden geen plekken raken waar het Russische leger aanwezig is, want dan riskeer je een gevaarlijke escalatie. En het is zinloos om je op de luchtmachtbasissen te richten, want alle vliegtuigen waren ondertussen weg. Dan blijven er weinig opties over.’
Om uit zijn ambt ontzet te worden, zou Donald Trump de Russen al persoonlijk bevolen moeten hebben om de verkiezingen te hacken. Ik betwijfel of dat het geval is
Het lijkt dan ook weinig waarschijnlijk dat de bombardementen Bashar al-Assad ervan zullen weerhouden om chemische wapens in te zetten tegen zijn bevolking. ‘Assad komt hier sterker uit’, aldus De Wijk. ‘Iran en Rusland steunen hem nu nog nadrukkelijker dan tevoren. Het deel van de Syrische bevolking dat al achter hem stond, zal hem nog ferventer op handen dragen. En ook op militair vlak heeft die chemische aanval zijn nut bewezen: Assad heeft die wapens ingezet om een beslissende klap uit te delen aan de rebellen in Oost-Ghouta. Dat is hem ook gelukt: de dag na de aanval hebben de laatste rebellen zich overgegeven.’
‘The Godfather’
De agressieve toon van de Amerikaanse president over Syrië kan moeilijk los gezien worden van de toenemende druk in eigen land. Trump is mateloos geïrriteerd door het boek van voormalig FBI-directeur James Comey, die hem ‘moreel onbekwaam’ noemt om president van Amerika te zijn. ‘Voor iemand die leeft van pr is dat bijzonder kwalijk’, meent Willem Post, Amerika-expert bij het Instituut Clingendael. ‘Comey is uiterst mediageniek en onverdacht, omdat hij ook Hillary Clinton hard heeft aangepakt. Als zo iemand Trump wegzet als een maffiabaas, doet dat zijn populariteit zeker pijn. Elke Amerikaan heeft The Godfather gezien, en geen mens wil zo iemand in het Witte Huis.’
Maar de echte kopbreker voor Trump is ongetwijfeld het onderzoek van Robert Mueller, de speciale aanklager die sinds het ontslag van Comey onderzoekt of de Trump-campagne heeft samengespand met Rusland. Op 9 april, nota bene tijdens een persmoment nadat de president met zijn veiligheidsadviseurs de chemische aanval in Oost-Ghouta had besproken, leek Trump vooral gechoqueerd door de huiszoeking die eerder die dag had plaatsgevonden bij zijn advocaat Michael Cohen. In zijn eigengereide stijl stak hij een tirade af tegen de ‘heksenjacht’, die hij een ‘aanval op ons land’ noemde.
Wie raakt aan Cohen, raakt aan Trump. Cohen geldt al vele jaren als Trumps fixer, een absolute vertrouweling die als een soort consigliere het vuile juridische werk opknapt. Het was Cohen die in 2016 130.000 dollar (ongeveer 105.000 euro) overmaakte aan Stephanie Cliffords. Cohen zou met Cliffords, in de gespecialiseerde pers genoegzaam bekend onder haar nom de plume Stormy Daniels, een zwijgcontract hebben gesloten, nadat ze in 2006 een affaire met Trump had gehad. Cohen zelf heeft het over een ‘privétransactie’.
Het is duidelijk dat Trumps zakenbelangen en zijn presidentschap onvoldoende van elkaar gescheiden zijn, maar er moet echt sprake zijn van persoonlijke verrijking
Belangrijker zijn de talloze louche zakendeals waarvoor Cohen vermoedelijk zal worden aangeklaagd. In het kader van dat onderzoek werden zijn telefoongesprekken maandenlang afgeluisterd. Als de Trump-campagne zich bezondigd zou hebben aan collusie of grootschalige fraude, is de kans dus groot dat Robert Mueller over explosief bewijsmateriaal beschikt. Dat Cohens doen en laten zo uitgebreid wordt uitgepluisd, doet vermoeden dat binnenkort ook Trumps familie aan de beurt is.
Bovendien zal Trump Cohen bij een eventuele veroordeling geen presidentieel pardon kunnen verlenen. Dat kan alleen voor veroordeelden die zich aan zogenoemde federal crimes hebben bezondigd, terwijl Cohen alleen beschuldigd wordt van state-level crimes. Bij een eventuele veroordeling hangt hem een zware celstraf boven het hoofd. Op die manier wordt het voor Cohen interessanter om met de onderzoekers te praten en een boekje open te doen over de zakelijke levenswandel van de Amerikaanse president. Het past volledig in de strategie van Mueller, die zijn onderzoek voert alsof hij een maffiaclan ontmantelt.
Impeachment
Of dat onderzoek tot een impeachmentprocedure zal leiden, is verre van zeker. De drempel om een Amerikaanse president uit zijn ambt te ontzetten is enorm hoog. Er is vooreerst een meerderheid nodig in het Huis van Afgevaardigden, en vervolgens een tweederdemeerderheid in de Senaat. Zowel het Huis als de Senaat hebben momenteel een Republikeinse meerderheid.
‘Bovendien moet er voor een impeachment sprake zijn van zogenoemde high crimes en misdemeanors‘, zegt Anthony Gardner, voormalig Amerikaans ambassadeur bij de Europese Unie. ‘Dat betekent dat bewezen moet worden dat de president rechtstreeks en persoonlijk betrokken is bij zo’n misdaad. Hij zou de Russen al persoonlijk bevolen moeten hebben om de presidentsverkiezingen van 2016 te hacken. Ik betwijfel of dat het geval is.’ Die drempel geldt ook voor corruptiezaken, vervolgt Gardner. ‘Het is duidelijk dat Trumps zakenbelangen en zijn presidentschap onvoldoende van elkaar gescheiden zijn, maar er moet echt sprake zijn van persoonlijke verrijking. Ik denk niet dat die hoge drempel zal worden gehaald.’
Veel Republikeinen hebben het gevoel dat ze hem iets verschuldigd zijn
In de Republikeinse partij houdt Trumps populariteit ondanks alle aantijgingen en uiterst onpresidentiële gedragingen stand. ‘Veel Republikeinen hebben het gevoel dat ze hem iets verschuldigd zijn’, zegt Gardner. ‘Ze steunen hem omwille van de fiscale hervormingen en de deregulatie die hij doorvoert. In ruil daarvoor zijn ze bereid om hem zowat alles te vergeven.’
Alleen verliezen lijkt in het gepolariseerde Amerikaanse politieke landschap écht onvergefelijk. Alles zal dus afhangen van de midterm elections, de tussentijdse verkiezingen in november waarbij alle zetels in het Huis van Afgevaardigden en een derde van de zetels in de Senaat opnieuw worden verdeeld. Voorlopig ziet het ernaar uit dat de Democraten versterkt uit die slag zullen komen. Volgens recente peilingen zou het Huis naar de Democraten gaan en zou ook de Republikeinse meerderheid in de Senaat krimpen. Een zware verkiezingsnederlaag zou Republikeinse Trump-critici weer de wind in de zeilen kunnen geven.
Tot het zover is, blijft Donald Trump de president van de Verenigde Staten, met ’s werelds machtigste leger en een kernwapenarsenaal aan zijn vingertoppen. Met het aantreden van de nieuwe nationale veiligheidsadviseur John Bolton, een superhavik die aanstuurt op militaire confrontatie met Iran, is de schare adviseurs met een temperende invloed weer een beetje geslonken. Tenzij het ondenkbare gebeurt, zal Trump ook de komende duizend dagen de machtigste man ter wereld zijn. Met de dag wordt duidelijker: dit kan grondig mislopen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
