‘De Iraanse vrouwen die op straat met hun hoofddoek zwaaien, houden ons een spiegel voor’

Teheran buigt voorlopig niet voor het straatprotest en het Westen reageert voorzichtig. Iran heeft dan ook veel olie en gas. En bijna een atoombom.

Precies een maand na de dood van Mahsa Amini blijft het in Iran erg onrustig. De jonge vrouw werd op 16 september door de zedenpolitie opgepakt omdat ze haar sluier niet droeg zoals dat volgens de voorschriften moet. Ze stierf drie dagen later aan de gevolgen van klappen die ze in de cel kreeg. Volgens het ayatollahregime wordt het protest van jonge meisjes en vrouwen door buitenlandse inlichtingendiensten opgepookt. Teheran gaat er ook van uit dat een generatie jonge mensen het geloof in de waarden van de islamitische revolutie verliest door de invloed die het door het Westen gecontroleerde internet heeft. Dat zou zich als ‘een culturele NAVO’ gedragen.

Het lijkt erop dat het regime ook nog altijd gelooft dat het protest wel vanzelf uitdooft, zoals dat bij vorige golven van verzet het geval was. Het ontbreekt het protest ook aan een duidelijk leiderschap. Er is, zoals een westerse diplomaat vorige week zei, geen Nelson Mandela om het vuur brandend te houden. Volgens de oude Opperste Leider Ali Khamenei (zie foto) gaat het tenslotte om niet meer dan wat ‘kleine incidenten’. Toch menen waarnemers hier en daar barstjes te zien in het Iraanse front. De invloedrijke voormalige parlementsvoorzitter Ali Larijani, bijvoorbeeld, pleitte er op een Iraanse nieuwssite voor om de voorschriften over het dragen van de hidjab te herdenken.

Hoe belangrijk de sluier ook is als symbool van de onderdrukking van vrouwen, toch gaat het op straat niet meer alleen om de hidjab.

Hoe belangrijk de sluier ook is als symbool van de onderdrukking van vrouwen, toch gaat het op straat niet meer alleen om de hidjab. Naast het algemene gevoel van een gebrek aan vrijheid, speelt de benarde economische situatie van het land een grote rol. De sancties die Iran werden opgelegd om af te zien van de bouw van een atoombom deden het regime wel pijn, maar ze kregen het alsnog niet op de knieën. Iran is per slot van rekening ook niet zomaar een land. Het speelt zowel politiek als militair een grote rol in de regio, van Libanon over Syrië en Irak tot in Jemen. En het onderhoudt tegenwoordig nauwe banden met zowel Rusland als China en Pakistan.

De reactie van het Westen op het verzet in Iran bleef daarom vooral voorzichtig. De Amerikaanse president Joe Biden staat ongetwijfeld aan de kant van de jonge vrouwen die moedig blijven manifesteren, maar hij wil tegelijk toch ook verder met de ayatollahs over een nieuw nucleair akkoord praten. Er wordt aangenomen dat Iran, als het dat wil, in enkele maanden een atoombom kan maken. De deal die daarover in 2015 onder leiding van Barack Obama met Teheran werd bereikt, werd – zoals bekend – door Donald Trump in 2018 opgeblazen. Tegelijk zou het jammer zijn dat de gedachte aan de rijke Iraanse olie- en gasreserves Europa ertoe zou aanzetten om een andere kant op te kijken voor wat er in het land gebeurt. Op een moment dat ook bij ons bepaalde liberale waarden stilaan onder druk staan, houden de vrouwen die daar op straat met hun hoofddoek zwaaien ons ook een spiegel voor.