De Braziliaanse president Jair Bolsonaro blijft de polemiek opzoeken. Zondag nam hij deel aan een betoging tegen de coronamaatregelen van verschillende gouverneurs. ‘Het grootste gevaar is dat Bolsonaro de democratie in gevaar brengt,’ zegt mensenrechtenactiviste en journaliste Anielle Franco, zus van de vermoorde politica Marielle Franco.
De Braziliaanse favela’s vormen een van de meest kwetsbare bevolkingen, het coronavirus kan daar niet tegengehouden worden. Drinkbaar water is er niet en social distancing is een utopie in de drukke kleine straatjes.
President Jair Bolsonaro bekommert zich niet in het minst om deze burgers, zeggen mensenrechtenactivisten. Bovendien riskeren sociale leiders uit de favela’s hun strijd te bekopen met hun leven. Dat gebeurde met Marielle Franco. Ze was het eerste Afro-Braziliaanse gemeenteraadslid van Rio De Janeiro en kwam op voor de bevolking uit de favela’s. In maart 2018 werd ze toen ze terugkwam van de gemeenteraad, in haar auto doodgeschoten. Haar dood veroorzaakte een schokgolf van protest in Brazilië.
Sindsdien probeert Anielle Franco de strijd van haar zus verder te zetten, ook nu covid-19 aan de poorten van de favela’s aanklopt. Knack sprak met haar.
Hoe kijkt u naar het beleid van Bolsonaro om covid-19 aan te pakken?
Anielle Franco: ‘Bolsonaro wimpelde corona in het begin af als een leugen. Nu spreekt hij nog steeds over een griepje. Het toont aan dat hij in een andere wereld leeft. Al sinds het begin van zijn presidentschap doorspekt hij de waarheid met zijn leugens.
‘Verschillende van zijn ministers luisteren naar wat hij vertelt. Wie hem tegenspreekt, zoals minister van gezondheid Luiz Henrique Mandetta, wordt ontslagen. Bolsonaro gebruikt zijn macht om wetenschappers, journalisten en iedereen die anders denkt dan hij, in diskrediet te brengen. Ondertussen doet hij er alles aan om Brazilianen te doen geloven in complottheorieën.
‘Bolsonaro kijkt erg op naar ene Amerikaan die evenzeer een gevaarlijke visie over de mensheid en de aarde heeft. Hij voelt zich bijzonder fier om de ‘wijsheid’ van deze man te volgen.
‘Het is een gevaarlijke president voor zijn bevolking: hij verkiest de economie boven zijn burgers. Hij heeft een soort van kosten-batenanalyse gemaakt en is tot de conclusie gekomen dat de economie verder moet blijven draaien.’
Verbaast het u dat Bolsonaro economie boven mensenlevens kiest?
FRANCO: ‘Allerminst. Bolsonaro zal geld altijd laten primeren boven mensenlevens. In de favela’s en in armere regio’s hebben mensen het al moeilijk om aan eten te geraken. Dat zal er nu niet op verbeteren. Mensen overleven daar in zeer onveilige omstandigheden. Ze hebben nog niet eens drinkbaar water. Veel Brazilianen schamen zich voor hun president. Hij negeert de adviezen van de internationale organisaties. Ik ben zelf zeer bezorgd. Voor mijn eigen familie en mijn wijk, maar nog meer voor de zwarte gemeenschap in Brazilië, de inheemse bevolking en alle arme mensen.
Hij beweert dat de gevolgen van werkloosheid erger zijn dan het coronavirus.
‘Bolsonaro zou als president het voorbeeld moeten geven, maar integendeel. Hij beweert dat de gevolgen van werkloosheid erger zijn dan het coronavirus. De inwoners van de favela’s werden voor het coronavirus al gestigmatiseerd door een groot deel van de Braziliaanse bevolking en nu krijgen ze een dubbel stigma: het is hun eigen schuld dat ze geen eten op tafel hebben als ze niet willen gaan werken uit angst voor het virus. Dat zorgt ervoor dat de mensen uit de favela’s de overheid niet langer vertrouwen.
‘Bolsonaro zou twee keer moeten nadenken vooraleer hij het coronavirus minimaliseert en de richtlijnen van de WHO naast zich neerlegt. Toch verbaast zijn reactie niet in het minst. Ook vorig jaar reageerde Bolsonaro pas zeer laat op de grote bosbranden in het Amazonewoud. De uitbreiding van de landbouwzones mocht toen ook niet geremd worden door protesten van inheemse volkeren, mensenrechtenorganisaties en milieuorganisaties.’
Toch lijkt Bolsonaro nog steun te krijgen van zijn aanhangers. Net zoals in de VS organiseren ze betogingen tegen de lockdown.
FRANCO: ‘Bolsonaro kan nog steeds rekenen op zijn achterban. Zij steunen onvoorwaardelijk hun president. Toen Bolsonaro zijn minister van Gezondheid ontsloeg, vonden er echter ook tegenbetogingen plaats. De bevolking in Brazilië is verdeeld. Het grootste gevaar bestaat er echter in dat Bolsonaro de democratie in gevaar zal brengen. Hij stelt alle instituties zoals het rechtssysteem en het parlement in vraag. Hij vertrouwt deze instellingen niet.
Bolsonaro slaagt erin om de Braziliaanse maatschappij verder te polariseren. Hij probeert de wonden die al in onze maatschappij aanwezig waren, verder te verdiepen. Dat is intriest. In mijn ogen is dat fascistisch gedrag. De chaos en miserie waar het coronavirus in Brazilië nog voor zal zorgen, zal de situatie alleen maar verergeren.’
U heeft op een vreselijke manier moeten ondervinden dat Brazilië op dit moment een gevaarlijke plaats is voor andersdenkenden. Uw zus Marielle Franco werd twee jaar geleden vermoord. Weten jullie ondertussen al wie haar moordenaar was?
ANIELLE FRANCO: ‘Helaas moet ik mezelf elke dag die vraag stellen. We weten wie het wapen en de kogels heeft gebruikt. Die man zit nu achter de tralies, maar de belangrijkste vraag is wie hem deze opdracht gaf.
‘Marielle was voor onze familie, onze wijk, onze stad en onze gemeenschap een leider. Ze kwam op voor de arme mensen in de wijk en voor de LGTB-gemeenschap. Voor de elite en extreemrechts in Brazilië vormde Marielle een bedreiging. Ze was alles wat zij niet graag op de voorgrond zien: vrouw, zwart en lesbisch.
‘Ze heeft zich tot het politieke niveau gekatapulteerd op basis van haar capaciteiten en overtuigingskracht. Marielle luisterde naar de verhalen van mensen uit onze wijk, stad en gemeenschap en toonde respect voor alle burgers. In zeer toegankelijke taal wist zij deze verhalen te vertalen naar het beleidsniveau.
‘Op korte tijd werd ze niet alleen voor veel Brazilianen een heldin, maar ook voor minderheden van over de hele wereld. We moeten nog wachten op verder onderzoek dat kan uitwijzen wie de opdracht gaf om haar te vermoorden.’
Ondertussen is het Instituut Marielle Franco opgericht. Wat betekent dit voor jou?
FRANCO: ‘Het instituut vormt voor mij en vele andere mensen een manier om het werk van Marielle verder te zetten. We proberen zo de naam van mijn zus en haar strijd levendig te houden. Er is een groot deel van de populatie in Brazilië dat niet wakker ligt van de sociale problemen in Brazilië. Racisme blijft een enorm probleem.
‘Wie in Brazilië de macht in handen heeft, bepaalt meteen ook wat schoon, slim en goed is in Brazilië. Arme mensen worden aan hun lot over gelaten. Met het Instituut Marielle Franco proberen we deze mensen kansen te geven om deze topics bespreekbaar te maken.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
