De historische dag dat Donald Trump (even) gearresteerd wordt: wat kunnen we verwachten?

Vandaag wordt Donald Trump voor de criminele rechtbank in Manhattan, New York, gearresteerd, voorgeleid, en mag hij zeggen of hij schuldig of onschuldig pleit. Dat alles duurt misschien een halfuur, waarvan we mogelijks niets te zien zullen krijgt. Dat maakt het niet minder historisch: Trump wordt de eerste ex-president die gearresteerd en vervolgd wordt. Na deze procedure zullen eerst de procureur en veel later ook Trump de wereld toespreken.

Wat er vandaag gebeurt

Donald Trump hoort wat hem ten laste wordt gelegd.

De eerste stap werd gisteren genomen. Donald Trump reisde in zijn privévliegtuig van Florida naar New York. Onder politiebegeleiding werd hij naar Trump Tower gebracht, waar Trump verdween naar zijn privéappartement.

Dat had al anders gekund: Trump had de verplaatsing kunnen weigeren, waarna de staat New York om zijn uitlevering had moeten vragen aan de staat Florida.

Trump biedt zich dus, als eerste ex-president die juridisch wordt vervolgd, vrijwillig aan bij het speciaal beveiligde gerechtsgebouw in Manhattan. Hij krijgt een escorte tussen Trump Tower en het gerechtsgebouw. Zijn intrede wordt voorzien om 14.15 u New York tijd (20.15 u in België).

Of er een perp walk komt, een publieke tocht naar de rechtbank (perp is kort voor perpetrator, dader), is onduidelijk. De perp walk maakt vaak deel uit van het Amerikaans systeem. Zo kunnen het publiek en de media de beschuldigde in beeld krijgen terwijl zij of hij richting potentiële schande wandelt.

Dat systeem bestond al langer maar Trumps latere persoonlijke advocaat, Rudy Giuliani, gebruikte als procureur de perp walk om te tonen dat het New York menens was met de strijd tegen misdaad.  

Eerder gaf Trump aan zo’n perp walk en de publiciteit die eraan vasthangt wel te kunnen appreciëren. Maar of het er echt van komt, dan wel dat hij via een achterdeur het gerechtsgebouw binnengaat, wordt onderhandeld door zijn advocaten. Veiligheid is een element in die discussie.

Volgens een van zijn advocaten is in elk geval al afgesproken dat Trump geen handboeien omkrijgt – handboeien vormen vaak een onderdeel van de perp walk.

Eens in het gerechtsgebouw wordt Trump naar de diensten van de procureur gebracht, waar hij officieel wordt aangehouden. Zijn vingerafdrukken worden genomen. Of ook de klassieke mug shot (politiefoto) wordt gemaakt, is onduidelijk. Die foto is bedoeld om de politie een indicatie te geven over het uiterlijk van de verdachte. In het geval van Trump heeft niemand een foto nodig om hem te herkennen. Men vreest ook misbruik van de foto.

Na deze officiële arrestatie worden Trump en zijn advocaten in hetzelfde gerechtsgebouw voor de rechter gebracht. Ze horen de akte van inbeschuldigingstelling en Trump kan zeggen hoe hij pleit. Onschuldig, valt aan te nemen. Vervolgens wordt een datum vastgelegd voor een volgende zitting, en kan Trump beschikken. Hij reist vervolgens terug naar Florida.

Zien we iets van de eerste rechtszitting en van volgende zittingen in dit proces?

Dat hangt af van wat de rechter beslist. In New York is het niet gebruikelijk dat rechtszittingen via tv worden uitgezonden. De advocaten van Trump hebben tegen uitzending gepleit. Tv-verspreiding van de zitting zou volgens hen een circussfeer creëren. Persorganen argumenteerden voor tv-weergave. Ze verwijzen naar het grote publieke belang en de grote publieke belangstelling.

Na de zitting geven de twee partijen hun visie op de zaak.

Om 15.30 u (21.30 in België) geeft hoofdprocureur (district attorney) Alvin Bragg een persconferentie. Voor het eerst sinds hij Trump in beschuldiging liet stellen, geeft Bragg uitleg over wat Trump ten laste wordt gelegd. Dat het draait rond het zwijggeld dat aan pornoster Stormy Daniëls werd betaald en de verkeerde invulling van de betaling (als gerechtskosten) in de boekhouding van de Trump Organization, weten we al. Maar er is hoogstwaarschijnlijk meer aan de hand.

Vele uren later, om 2.15 u in de Belgische nacht, zal Trump hem vanuit Mar-a-Lago, Florida, van wederwoord dienen. Trump geeft, voor zover bekend, geen persconferentie, maar spreekt aanhangers toe. Het is de bedoeling dat prominente Republikeinen in het publiek zitten. Het valt af te wachten hoeveel hoe prominente Republikeinen zullen opdagen in Mar-a-Lago.

New York bereidt zich voor op een moeilijke dag

Een van de grote vragen is: komen er rellen?

Toen Trump ruim 2 weken geleden – hij had zijn arrestatie twee weken te vroeg geplaatst – zijn aanhang opriep om te protesteren in New York, daagden weinigen op. Ook gisteren maandag was er meer pers en vooral meer politie op de been dan voor- en tegenstanders van Trump. Journalisten telden enkele tientallen Trumpaanhangers aan Trump Tower. En aan het gerechtsgebouw waren het er minder.

Daar staat tegenover dat er doodsbedreigingen zijn geformuleerd tegen district attorney Bragg en zijn diensten. Er zijn ook dreigementen tegen het intussen met barricades beveiligde gerechtsgebouw.

Marjorie Taylor Greene, het controversiële, heel Trumpgezinde lid van het Huis van Afgevaardigden heeft zichzelf een prominente rol toebedeeld in de protesten. Zij, zoals Trump zelf, spreken over de rechtszaak en over de nood aan protest in termen die doen denken aan wat gezegd werd voor de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. Greene kondigde aan te zullen protesteren tegen de ‘heksenjacht’ tegen Trump en tegen de ‘tirannen’ die hem vervolgen. Greene sprak wel van ‘vreedzaam protest’. En hoe opruiend de taal van Greene en Trump ook is: medewerkers van de ex-president stellen dat hij niets te winnen heeft bij geweld. Integendeel, een herhaling van de rellen van 6 januari zou, zeggen ze, catastrofaal voor zijn presidentscampagne zijn.

De protesten zouden zich kunnen concentreren in een park tegenover het gerechtsgebouw.

Volgens politiebronnen zijn er ook grote verschillen qua mobilisatie en qua betrokkenheid van extreemrechts. Vele kopstukken van rechtse milities zijn sinds 6 januari 2021 opgesloten, of zijn in elk geval beducht voor nieuwe gerechtelijke vervolging.

De leiding van New York maakt zich toch wel zorgen. Burgemeester Eric Adams formuleerde het bondig: ‘Beheers jullie’, maande hij de manifestanten aan. ‘New York City is onze thuis, en geen speeltuin voor jullie misplaatste woede.’ Het is de bedoeling, zei hij, dat het leven voor New Yorkers grotendeels zijn normale gang gaat. ‘Hoewel we geen specifieke dreigementen hebben, heeft Marjorie Taylor Greene, die wel eens foute informatie en haatspraak verspreidt, aangekondigd dat ze naar de stad komt.’ Ook voor haar had Adams de boodschap: ‘Gedraag je’.

7 miljoen voor Trump

Hoewel intimi en ingevoerde journalisten blijven herhalen dat Trump in zijn maag zit met deze rechtszaak, puurt hij er tegelijk zoveel mogelijk winst uit. Zijn populariteit als presidentskandidaat stijgt, zijn populariteit bij Republikeinse kiezers stijgt (maar niet bij onafhankelijken en Democraten). En zijn aanhang stort miljoenen dollar om hem te ondersteunen. Volgens medewerkers hebben aanhangers zelfs 7 miljoen dollar aan hem overgemaakt tussen donderdag, de dag dat Trump in beschuldiging gesteld werd, en maandag.