De grootste deportatie ooit: Trump wil een miljoen migranten per jaar het land uitzetten

Dé topprioriteit van Donald Trump als nieuwe president van de VS wordt het migratiebeleid, met een ongeziene uitwijzing van sans-papiers. Experts zijn doorgaans afwijzend en bezorgd, al zijn er uitzonderingen. ‘In de opvang moeten ze op alles voorbereid zijn.’

De aflopende regeerperiode onder president Joe Biden was geen succes qua ordentelijk migratiebeleid. In een wereld met recordmigratiestromen bleek een oubollig systeem niet bestand tegen de druk. Zo kwamen miljoenen mensen de VS binnen zonder (afdoende) controle.

Het werd een verkiezingsthema, dat de Democraten stemmen en misschien het presidentschap kostte. Hoe vaak ze ook counterden dat ook Donald Trump er in zijn eerste termijn niet veel van had gebakken. Zijn grensmuur was voor een ruim deel dode letter gebleven, en onder zijn bewind waren er minder uitwijzingen geweest dan onder Barack Obama.

Onder Biden staken enkele jaren lang ruim 2 miljoen sans-papiers per jaar de grens over. Vele tienduizenden belandden in steden als New York, Chicago en Denver, waar de opvang niet geregeld en vooral niet gefinancierd was. Dat leidde tot een situatie die plaatselijk en nationaal niet te verdedigen was.

Op het einde van Bidens bestuur keerde de orde tot op zekere hoogte terug, de toestroom werd via strengere grensregels en meldingsplicht via een app drastisch beperkt, en er werd een terugkeercampagne opgestart die ook de druk verminderde.

Tara Watson is directrice van het Center for Economic Security and Opportunity, en coördineert het migratieonderzoek voor de prestigieuze denktank Brookings Institution. Het instituut heeft geen duidelijke politieke strekking maar is eerder centrumlinks. Watson en haar medewerkers maakten prognoses over de impact van de migratiemaatregelen van Donald Trump. Heeft zij enig idee hoe die er concreet zal uitzien?

‘Ik vermoed dat we in de eerste weken van de nieuwe regering-Trump enkele grote, dramatische raids zullen krijgen’, zegt Watson. ‘Aan de grens zelf is het beleid momenteel al behoorlijk strak, daar zal de komst van Trump niet zo veel zichtbaar verschil maken. Maar in het diepe binnenland verwacht ik raids op gevoelige plekken, op werkplaatsen, op scholen misschien. Ze zullen zichtbaar maken dat er een agressieve aanpak komt.

‘Of het stopt bij die eerste golf van raids zal afhangen van de interne strijd in het kabinet tussen wat ik maar de zakenlui zal noemen en de nationalisten. Moeilijk te voorspellen wie daarbij aan het langste eind trekt.’

Watson en haar medewerkers hebben drie scenario’s uitgetekend. In het eerste scenario (‘Meer blaffen dan bijten’) zou het gaan om een forsere versie van wat Trump uitprobeerde in zijn eerste ambtstermijn. In het tweede (‘Agressief antimigrant maar binnen de wet’) worden langdurig in de VS verblijvende sans-papiers bijvoorbeeld gescheiden van hun Amerikaanse kinderen. In het derde (‘Constitutionele crisis’) probeert Trump de uitvoerende macht van de president te vergroten en juridische bezwaren naast zich neer te leggen.

‘Ik denk dat het agressieve scenario veel kans maakt’, zegt Watson. ‘Het kan een stuk erger worden dan de eerste regering-Trump.’

Wel opvallend: ze blijft heel gematigd bij de inschatting van de economische gevolgen, ook voor sectoren die steunen op sans-papiers. ‘We kunnen ons vergissen,’ zegt ze, maar haar voorspellingen gaan van een vertraging van de economische groei van 0,1 (bij fel verminderde instroom van mensen maar nog netto meer instroom dan uitzetting) tot 0,4 procent (bij een nettoverlies van mensen, meer uitzettingen dan instroom).

Watson: ‘De impact zal niet groot genoeg zijn om de landbouw en de bouw te doen instorten. Er zullen tekorten aan werknemers ontstaan, dat wel. En ook tekorten aan bepaalde voedingsmiddelen, zoals ten tijde van de pandemie. Maar een worstcasescenario met een volledige instorting van economische sectoren acht ik niet heel waarschijnlijk. Trump is een pro-businessfiguur: hij zal niet willen dat die twee sectoren de dieperik ingaan.’

‘Ik denk niet dat veel sans-papiers uit eigen beweging hun werk zullen opgeven en vertrekken. In de marge kunnen wel andere dingen spelen: mensen die hun rechten niet opeisen, die geen gebruik durven te maken van ziekenzorg, die hun kinderen niet langer naar school durven te laten gaan uit vrees voor opsporing en deportatie. Maar werk is zowat de hoogste prioriteit bij sans-papiers. Ik denk niet dat ze op hun handen zullen zitten.’

‘Waarom niet asiel een tijdje stopzetten?’

Selene Rodriguez werkt voor de Trumpgezinde denktank Texas Public Policy Foundation. Ze gaat ervan uit, zegt ze, dat de regering-Trump in eerste instantie criminele sans-papiers zal viseren. Dat zijn er volgens haar veel meer dan de statistieken aangeven, en wel hierom: ‘Zelfs wie aan de grenspolitie passeerde, heeft dikwijls geen papieren voorgelegd. We weten dus niet wie ze zijn en welk gevaar ze vormen voor de nationale en persoonlijke veiligheid. En die veiligheid moet onze hoogste prioriteit zijn.’

Daarom, denkt ze, zullen eerst de bekende ‘criminele illegalen’ het land worden uitgezet. ‘We weten waar die zijn, en dat is doorgaans in sanctuary cities, steden die bescherming bieden aan sans-papiers.’ In die periode kan worden uitgezocht wie van de andere sans-papiers criminele feiten heeft gepleegd, zodat ook zij het land uitgezet kunnen worden. Dat zal middelen en geduld vergen, geeft ze toe, en ook medewerking van de sanctuary cities. Daar zijn ze in principe niet toe bereid.

‘Daar zal het geld spreken’, zegt Rodriguez. ‘Als de regering-Trump de fondsen drooglegt, zullen die sanctuary cities snel hun prioriteiten herbekijken. En ook: zij moeten luisteren naar hun bevolking. Of het nu in New York is, in Chicago of elders, de kiezers hebben zich uitgesproken tegen de toestroom van sans-papiers in hun stad.’

‘Bekijk het land als een loodgieter’, gaat ze verder. ‘Jarenlang zijn er veel meer mensen het land binnen gekomen dan wat we konden verwerken op het vlak van huisvesting, gezondheidszorg en onderwijs. Als je een lek wilt stoppen, moet je de watertoevoer afsluiten. Zo is het ook met migratie. Je zou ervoor kunnen opteren om asielzoekers tijdelijk niet toe te laten, zolang er geen nieuw migratie- en asielsysteem op poten staat. Soms moet je radicale maatregelen nemen.’

Over lang in het land verblijvende sans-papiers citeert ze Trump: ‘Als je illegaal in het land bent, moet je je niet te comfortabel voelen.’

En de impact van de uitzettingen op de economie? ‘Ik ben het volmondig eens met wat Tom Homan (door Trump als grenstsaar aangesteld, nvdr) ooit zei: “Welke prijs ben je bereid te betalen voor nationale en persoonlijke veiligheid?” Als de economie eronder lijdt, is dat de prijs die we betalen voor America First.’

Laura Loomer versus Elon Musk: ruzie in het Trumpkamp over hoogopgeleide migranten

Krimpende opvang

Aan de grens is er vooralsnog niets veranderd. Lange rijen auto’s die het land al in gereden zijn, worden nog eens gecontroleerd door de Border Patrol. Een goederentrein wordt tegengehouden om verstekelingen op te sporen. De bevolking was er niet blij met het beleid van Biden. In Eagle Pass, Texas, dat in het voorjaar van 2024 de grootste toestroom zag, verloor hij in november 15 procent tegenover Trump, en daarmee zijn meerderheid in de stad. Het park aan de Rio Grande, ooit een aangename ontmoetingsplaats, is al maanden bezet door leden van de Texaanse Nationale Garde, die de grens bewaken.

Migratiecrisis in het Texaanse El Paso: zet Biden het beleid van Trump gewoon voort?

Elders aan de grens, in El Paso (waar de Democraten in november 10 procent achteruit gingen, maar hun meerderheid behielden), heeft John Martin net een spoedberaad met zijn medewerkers achter de rug. Hij leidt het Opportunity Center for the Homeless, dat plaatselijke daklozen opvangt maar sinds mensenheugenis ook de deuren opent voor migranten.

El Paso staat voor een vriesweek, en de daklozen maken bij noodweer exponentieel vaak gebruik van de diensten van zijn centrum.

Het Opportunity Center is het kleinste van vier organisaties die in El Paso migranten opvangen, legaal of zonder papieren. Twee van die vier zijn al gestopt met opvang, en het derde stelde een sluiting voor het einde van januari in het vooruitzicht. Reden: het district en de stad El Paso, die overheidsgeld naar de opvangcentra doorstuurden, waarmee de werking en de maaltijden werden gefinancierd, willen niet langer contracten afsluiten omdat ze vrezen dat hun noodfondsen onder Trump zullen opdrogen. Ook hier spreekt het geld.

De toestand van de migratie is de voorbije maanden nochtans veel beter geworden, zegt Martin. El Paso is teruggevallen van dagelijks meerdere duizenden op te vangen nieuwkomers, die geen middelen en contacten hadden, naar ongeveer 200 per dag, van wie de helft nu wel eigen middelen heeft om landinwaarts te reizen. Maar door het wegvallen van andere opvang vreest hij dat zijn centrum toch weer overweldigd zal worden. ‘Misschien al vannacht.’

Wat verwacht Martin van de nieuwe regering-Trump? ‘Eerlijk gezegd, we weten niet wat te verwachten.’ Wat vertelt hij dan aan zijn medewerkers? ‘Dat ze op alles voorbereid moeten zijn.’

Migratiebeleid in de VS: ‘Mensensmokkelaars zijn jammer genoeg noodzakelijk’

‘21e eeuw’

Kathleen Bush-Joseph analyseert voor het niet-partijgebonden Migration Policy Institute de migratiestromen. Ze werkte eerder als advocaat voor onbegeleide kinderen. Aan haar de vraag: is het mogelijk om één miljoen mensen per jaar het land uit te zetten?

‘In 2024 handelden de migratierechtbanken 700.000 gevallen af, wat een record is’, zegt Bush-Joseph. ‘Als er veel mensen opgepakt worden, en de rechtbanken blijven in hoog tempo uitspraken doen, dan kunnen de deportaties zeker nog toenemen.’

Daar kunnen nog veel mensen bovenop komen, denkt ze. De regering-Biden was de voorbije maanden al begonnen met het snel terugsturen van sans-papiers aan de grens. Ze hanteerde een limiet van twee weken: wie niet langer dan twee weken in het land was, kon zonder procedure worden teruggestuurd.

Eerder had de eerste regering-Trump een juridisch gevecht gewonnen om die limiet op te trekken tot twee jáár. Onder die regeling stuurde de regering-Trump amper zeventien mensen terug. ‘Dat kan nu op veel grotere schaal gebeuren, en een manier worden om snel veel mensen het land uit te zetten’, zegt Bush-Joseph. ‘Die procedure is niet aanvechtbaar voor een rechtbank. Ze kan leiden tot misbruiken, waarbij mensen die wél recht zouden hebben op asiel, of zelfs staatsburgers, per abuis het land uitgezet worden.’

Ze begrijpt de publieke frustratie rond migratie, maar wil toch de regering-Biden verdedigen. ‘Die gebruikte de legale middelen waarover ze beschikte. Sommige maatregelen werden  tegengehouden door gerechtelijke beslissingen, en het Congres voorzag geen nieuwe middelen of wetten. Men werkte met beperkte middelen op een moment van historische migratiestromen, niet alleen aan onze grenzen maar wereldwijd.’

Dat kan nu veranderen, want Trump heeft de meerderheid in het Huis en de Senaat. Bush-Joseph: ‘Het systeem is overweldigd. Wachttijden bij procedures lopen op tot vele jaren. Er zal een gigantische hervorming nodig zijn om het systeem in de 21^e eeuw binnen te halen.’ Ze zucht. ‘En dat is niet de bedoeling van de regering-Trump. Die heeft repressie en terugsturen als prioriteiten. Het interne Republikeinse debat rond visa voor hooggeschoolden toont hoe moeilijk zelfs legale migratie ligt in de tweede regering-Trump.’

Tara Watson van het Brookings Institution: ‘Ik ben in het algemeen bezorgd over de richting die dit land uitgaat. We hebben juist méér migratie nodig. Onze bevolking wordt ouder. Trump zal niet alleen de deportaties versnellen, maar ook de legale toegang tot het land verstrengen. In het migratieprogramma van Trump zit niet veel wat op een constructieve oplossing lijkt.’

Trumps eerste 100 dagen: deportaties, sociale kaalslag en dwarse Republikeinen