‘Communication is key’, zo weet ook terreurgroep Islamitische Staat (IS). Met filmpjes, een glossy magazine en hashtags overspoelt de terreurgroep het internet. Een blik op de goed geoliede PR-machine achter IS.
Terwijl de strijd tegen IS voortwoedt, heeft de terreurorganisatie al één slag binnen gehaald. ‘De communicatieoorlog hebben ze al gewonnen’, vertelt Jeroen Wils, criminoloog en mede-eigenaar van PR-bedrijven Bepublic en Bereal.
Uitgekiende strategie
De manieren waarop IS een beeld van zichzelf naar buiten brengt – letterlijk en figuurlijk – zijn inderdaad opmerkelijk. Het oprichten van een eigen kalifaat, eind juni 2014, bleek het startschot voor een spervuur aan propaganda.
IS maakt gebruik van twee soorten propaganda: berichten om mensen te ronselen en berichten om mensen bang te maken. In de eerste categorie is er zelfs een onderscheid tussen berichten voor toekomstige strijders (mannen) en berichten voor toekomstige echtgenotes (meisjes).
Oude oorlog met nieuwe wapens
Hun voornaamste wapens zijn sociale media en filmpjes. IS is erg actief, hyperactief zelfs, op sociale media. Er zijn uiteraard Facebook en Twitter, waarop er volgens twee onafhankelijke onderzoeken dagelijks minstens 90.000 berichten geplaatst worden. Die berichten komen niet enkel van IS zelf, ook sympathisanten tweeten zeer intensief. De tweets dienen vooral om mogelijke toekomstige strijders op te jutten met foto’s en berichten over vorige oorlogen en om IS te promoten.
Daarnaast worden er ook regelmatig hashtags gelanceerd. Een van de recentste (en misschien bekendste) is die waaronder Rome bedreigd wordt (#we_are_coming_o_rome) en die de vindingrijke Italianen met ludieke tweets getransformeerd hebben tot een trending topic. Van tijd tot tijd hacken IS(-sympathisanten) ook twitteraccounts, zoals die van het Pentagon of van het nieuwsmagazine Newsweek.
Twitter blokkeert of verwijdert regelmatig accounts die een link hebben met de groepering, maar enkele uren later zijn ze terug actief. Het blokkeren van propagandaberichten door hastags en accounts op te volgen, is dus dweilen met de kraan open.
De terreurgroep is vooral bekend door de vele propagandafilmpjes die het op de wereld afvuurt. Filmpjes van strijders die dreigementen uiten, kindsoldaten trainen of van gijzelaars die gedood worden. Sommige media willen de gruwelbeelden niet tonen ‘omdat mensen dan bang worden en dat is juist wat de terroristen willen’. Het ironische is dat wanneer je op zoek gaat naar die beelden, 99 procent van de zoekresultaten leidt naar het YouTube-kanaal van een nieuwsmedium, zoals CNN bijvoorbeeld.
Wils: ‘Het is eigenlijk beangstigend: IS maakt gebruik van moderne media en heeft niet eens een eigen kanaal of netwerk nodig. Ze hebben reguliere mediakanalen geclaimd, het draagvlak van hun materiaal is breed genoeg.’
Daarnaast zijn er ook reportages waarin ze campagne voeren voor IS. Daarvoor gebruiken ze gijzelaars, zoals oorlogsfotograaf John Cantlie. ‘Dat is een geloofwaardig middel. Ze brengen content met kennis van zaken. Het is professioneel gemaakt en dat maakt het geloofwaardig’, legt Wils uit.
Glossy magazine als visitekaartje
Naast de hierboven genoemde mainstream kanalen, is IS ook actief op de (bij ons) minder bekende sociale netwerken zoals Quitter, Friendica en Diaspora. Een medium dat erg veel verbazing oproept, is het IS-magazine Dabiq. De lay-out is zeer professioneel, digitale versies van het magazine zijn beschikbaar in verschillende talen en iedere uitgave heeft een thema.
De eerste editie, ‘De terugkeer van het Khilafah’ besprak uitvoerig de ideologie van de terreurgroep en de idee achter het kalifaat. De tweede editie, ‘ De overstroming’ maakt een vergelijking met het verhaal van de Ark van Noah: ofwel ben je voor IS en moet je verhuizen naar het kalifaat, ofwel ben je ertegen en ‘word je vernietigd’. Edities drie en vier roepen moslims op om te verhuizen en lachen met de pogingen van de VS ‘die gedoemd zijn om te mislukken’. Het zevende recentste magazine begint met een oorlogsverklaring aan Japan en eindigt met interviews met jihadisten en met gijzelaar John Cantlie.
Achterliggende motivatoren van IS blootleggen
Er wordt al even geopperd om de informatiecampagne van IS te bestrijden. ‘De tegencampagne die minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon op Europese schaal wil voeren, is heel slim’, vindt Jeroen Wils. ‘De communicatieoorlog heeft IS al gewonnen, daarvoor is het te laat. Onze PR-machine kan niet op tegen die van IS, maar we moeten blijven proberen om jongeren ervan te weerhouden te vertrekken.’
Als auteur van het boek ‘Communiceren in crisistijd’ kan Wils misschien handige tips aan de dag leggen? ‘Mijn tip is dat we heel transparant de technieken en achterliggende motivatoren van IS moeten blootleggen met objectieve rapporten, feiten en inzichten. Het is een ideologische strijd, maar we mogen hun propaganda zeker niet gaan bestrijden met eigen propaganda.’ (NS)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier