Van de Place de la République tot ver daarbuiten: maandag om twaalf uur waren miljoenen Europeanen een minuut stil. De man die ooit op dat idee kwam, had heel rijk kunnen worden. Maar hij stierf jong en roemloos.
De wereld draait door, maar een ding is gelukkig wel voorspelbaar: na elke grote ramp volgt een minuut stilte. Maandagmiddag om twaalf uur was het niet anders: Barack Obama lag nog in bed, maar François Hollande was stil en ook uit de rest van Parijs en Europa kwam amper geluid.
Sommigen beweren dat de minuut stilte ontstaan is in de zoo van Den Haag. In 1915 werd daar het Internationaal Congres van de Vrouw georganiseerd. De eminente pacifiste Rosika Schwimmer was een van de gastsprekers. Na een passionele speech riep ze: ‘En nu vraag ik een minuut stilte voor de verschrikkingen.’ Iedereen in de zoo keek verbaasd om zich heen en deed wat ze vroeg. Schwimmer gebruikte de minuut stilte als statement, als protest. Niet als eresaluut voor de doden. Daarom mag de Australische journalist Edward George Honey het copyright achter het idee opeisen. In mei 1919 pleitte hij in een brief aan de London Evening News voor vijf minuten stilte. Om zo de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog te herdenken – de man was zelf oorlogsveteraan. Honey zag het groots. Alle straten, theaters en de kerken moesten meedoen.
Van vijf naar twee
Maar zijn brief werd amper gelezen. Ook niet door de Zuid-Afrikaanse politicus Percy FitzPatrick, die met een gelijkaardig idee kwam aandraven. Geïnspireerd op een oud ritueel uit Kaapstad: daar waren ze altijd even stil als er weer eens een doodskist uit de Eerste Wereldoorlog voorbijkwam. FitzPatrick had wel de juiste vriendjes. Het idee kwam de Engelse koning George V ter ore, die meteen enthousiast was. Vijf minuten stilte was wel nogal ambitieus, vond de koning. Daarom besliste hij dat er op 11 november 1919 twee minuten stilte gehouden werd.
Al gauw plagieerde de rest van de wereld het idee. Met dank aan de leiders, van Churchill tot Roosevelt: ze leerden hun volk hoe ze twee minuten stil moesten zijn. Of beter een minuut, want dat was voor sommigen al meer dan genoeg. Honey, de vader van de minuut stilte, heeft het nooit meegemaakt. Hij stierf in 1922 op 37-jarige leeftijd. De man heeft nog altijd een graf op Northwood Cemetery in Londen. Het is lang verwaarloosd geweest, maar vorige week legden een paar mensen er klaprozen neer.
Europa in oorlog
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
