‘De huidige tragedie in Oekraïne dwingt de grootmachten helaas niet tot meer terughoudendheid’, schrijft Jonathan Holslag ( VUB).
Toen de oorlog in Oekraïne een jaar geleden losbarstte, ging ik ervan uit dat de Russen snel terreinwinst zouden boeken. Het blijft vandaag onbegrijpelijk hoe Moskou de ene aanvalsgolf na de andere beveelt om in het beste geval enkele meters modder en puin te veroveren.
De zwakte van de Russische bevelvoering en het totale gebrek aan realiteitszin bij het bepalen van de doelen van de oorlog blijft voor mij moeilijk te vatten. Toch bevestigt dit vooral dat oorlogen zelden beheerst en rationeel zijn. Hoeveel van de grote conflicten werden de voorbije decennia niet in gang gezet vanuit overmoed en roekeloosheid? Jemen? Libië? Irak? Afghanistan? Vietnam?
Een tweede grote les is dat technologie niet allesbepalend is. Jazeker, dankzij superieure westerse wapens, inlichtingen en communicatie kon Oekraïne de Russen terugslaan, maar we zien toch vooral een samenloop van spitstechnologie en brutale, primitieve oorlogvoering, levensverslindende gruwel die al aan honderdduizenden mensen het leven kostte.
Rusland zou wellicht nooit de invasie zijn opgestart als het zich niet kon bewegen onder de nucleaire paraplu.
Voorts stellen we vast dat die massale vernietiging landen niet afschrikt om te vechten en de strijd voort te zetten. Integendeel, de dreiging van massavernietiging maakt dat zelfs mogelijk. Want het Westen was nooit zo ver op afstand gebleven als Rusland niet beschikte over kernwapens. En Rusland zou wellicht nooit de invasie zijn opgestart als het zich niet kon bewegen onder de nucleaire paraplu. De dreiging van kernwapens ontraadt oorlog hoegenaamd niet. Ze doet kernmachten net makkelijker vermoeden dat ze zich een conventionele oorlog kunnen veroorloven zolang de directe veiligheid van andere kernmachten niet in het gedrang komt.
De huidige tragedie dwingt de grootmachten helaas niet tot meer terughoudendheid. De Verenigde Staten voelen zich zonder meer gesterkt als de grote winnaar van de oorlog tot nog toe en nemen de lessen mee naar de frontlijnen in Azië. Ook China trekt lessen en wil zijn leger nog beter uitrusten en voorbereiden op een mogelijk conflict in Taiwan. Topdiplomaat Wang Yi herhaalde onlangs dat China niets wil weten van Taiwanees separatisme en dat Taiwan nooit een land zal worden.
Die uitspraak is niets nieuws, maar ze toont eens te meer aan hoe grootmachten ook in deze eeuw zullen rivaliseren voor territoriale belangen. En hoe ze daarvoor militaire slagkracht zullen opbouwen. De lessen uit de oorlog in Oekraïne dienen niet om nieuwe oorlogen te voorkomen, maar om nieuwe oorlogen te winnen.
